ضمیر موصولی یا relative pronoun در زبان انگلیسی و انواع آن

گرامر انگلیسی شامل بخش‌های مختلفی است. از آموزش زمان‌های متنوع آن گرفته تا انواع فعل، اسم، صفت، قید، ضمیر و غیره همگی در دسته قواعد زبان انگلیسی جای دارند. ما در بخش آموزش گرامر ساده اپلیکیشن زبان‌شناس تمام سعی خود را بر این گذاشته‌ایم تا بتوانیم شما را با هریک از این مباحث به‌طور کامل و دقیق آشنا کنیم و با ذکر مثال‌های متنوع، امر یادگیری را برای‌تان تسهیل نماییم. در مقاله‌ای مجزا این‌که ضمیر چیست و چه کاربردی دارد و انواع مختلف آن را به‌شما آموزش دادیم. در این مقاله نیز قصد داریم شما را با یکی از انواع مدل‌های ضمیر در انگلیسی که ضمیر موصولی نام دارد آشنا کنیم. پس بهتر است این فرصت را غنیمت شمرده و تا انتهای مقاله همراه ما باشید.

ضمیر موصولی چیست؟

ضمیر موصولی که در زبان انگلیسی به آن relative pronoun می‌گویند؛ دسته‌ای از ضمایری هستند که برای وصل کردن دو جمله‌واره مستقل و وابسته مورد استفاده قرار می‌گیرند. حال این‌که جمله‌واره چیست و انواع آن کدام است و چه کاربردی دارد مبحثی است که می‌توانید در مقاله شبه‌جمله یا clause در انگلیسی درباره آن مطالعه کنید. پس با توضیح فوق می‌توان گفت که ضمایر موصولی معرفی کننده‌ی جمله‌واره‌های موصولی، که به آن‌ها relative clauses می‌گویند، هستند.

ضمایر موصولی در ابتدای جمله‌واره موصولی می‌آیند تا توضیحی یا توصیفی را به اسم، ضمیر و یا فعل قبل از خود بیفزایند. معمولا در فارسی این ضمایر موصولی به‌شکل حرف ربط «که» ترجمه می‌شوند که بین دو جمله می‌آیند و این جمله‌ها را به هم مرتبط می‌کنند. از آن‌جایی که این جمله‌واره‌های موصولی، توصیفی برای اسم قبل از خود هستند می‌توانند نقش صفت را در جمله ایفا کنند. در ادامه به شما لیست ضمایر موصولی و کاربرد هریک را ارائه خواهیم داد.

انواع ضمیر موصولی در انگلیسی

حال که با ضمیر موصولی و کاربرد آن در جمله آشنا شدید بهتر است بدانید ما چند نوع ضمیر موصولی در جمله داریم و هریک چه کاربردی دارند. تمامی کلمات پرسشی که برای wh-questionها استفاده می‌شوند به‌عنوان یک ضمیر موصولی در انگلیسی نیز در نظر گرفته خواهند شد. این یعنی می‌توانید واژه‌هایی هم‌چون who، whom، where و غیره را به‌عنوان ضمیر موصولی درنظر بگیرید. متعارف‌ترین لیست ضمایر موصولی در انگلیسی عبارتند از:

لیست ضمایر موصولی در انگلیسی

Who Whom

Whose

That

When

Where

Why

How

What

علاوه بر موارد فوق، دسته‌ای دیگر از ضمایر موصولی هستند که با افزودن ever به این کلمات پرسشی ایجاد می‌شوند. مانند: whoever ، whomever ، whatever ، whichever ، whenever و یا wherever . معمولا این دسته از ضمایر موصولی را به‌شکل «هرکه، هرکسی را که، هرچه که، هرچیزی که، هرچیزی را که، هرزمانی که و یا هرجایی که» ترجمه می‌شوند.

ضمایر موصولی در جمله معمولا به دو دسته زیر تقسیم می‌شوند:

ضمایر موصولی فاعلی: این ضمایر در نقش فاعل جمله‌واره موصولی هستند. اگر بعد از این ضمایر موصولی فعل بیاید؛ نشان‌دهنده آن است که ضمیر فوق یک ضمیر موصولی فاعلی است. مانند:

I read a book which was written by Jane Austen.

من کتابی خواندم که توسط جین آستن نوشته شده بود. (بعد از which ما فعل is را داریم که نشان می‌دهد ضمیر موصولی فوق از نوع فاعلی است.)

He saw the man who stole your car.

او مردی که ماشین شما را دزدید دید. (در این مثال نیز بعد از who ما فعل stole را داریم که نشان‌دهنده فاعلی بودن ضمیر موصولی است.)

ضمایر موصولی مفعولی : این ضمایر در نقش مفعول جمله‌واره موصولی قرار می‌گیرند. اگر بعد از ضمایر موصولی فوق به‌جای فعل یک اسم یا ضمیر بیاید، این ضمیر در دسته ضمایر موصولی مفعولی قرار می‌گیرد. مثلا:

I read a book which Jane Austen had written.

من کتابی خواندم که جین آستن نوشته بود. (بعد از which ما اسم داریم نه فعل که نشان می‌دهد ضمیر موصولی فوق از نوع مفعولی است.)

He saw the man who you were looking for.

او مردی را که شما دنبالش می‌گشتی دید. (در این مثال بعد از who ما از ضمیر you استفاده کرده‌ایم که نشان می‌دهد ضمیر موصولی ما مفعولی است.)

هریک از ضمایر موصولی فوق کاربرد متفاوتی در جمله خواهند داشت که در ادامه به شما توضیح خواهیم داد:

ضمیر موصولی	کاربرد
Who	برای اشاره به اشخاص و در نقش فاعل و مفعول
Whom	برای اشاره به اشخاص در نقش مفعول
Which	برای اشاره به چیزها در نقش فاعل و مفعول
Whose	برای نشان دادن مالکیت
When	برای زمان
Where	برای مکان
How	برای بیان حالت و چگونگی
Why	برای بیان دلیل
That	برای اشاره به اشخاص و چیزها در نقش فاعل و مفعول

اگر بخواهیم در مورد جدول فوق توضیح مختصری بدانیم باید بگوییم که:

• ضمیر موصولی who برای اشاره به اشخاص، افراد و انسان‌ها به‌کار می‌رود و یک ضمیر موصولی فاعلی و مفعولی است. یعنی نقش فاعل و یا مفعول جمله‌واره موصولی را ایفا می‌کند.

• ضمیر موصولی whom نیز برای اشاره به اشخاص، افراد و انسان‌ها به‌کار می‌رود و برخلاف who، یک ضمیر موصولی مفعولی محسوب می‌شود که در جایگاه مفعول جمله‌واره موصولی ایفای نقش می‌کند.

• ضمیر موصولی which نیز برای اشاره به اشیا و چیزها به‌کار می‌رود و می‌تواند مانند who هم یک ضمیر موصولی فاعلی باشد و هم یک ضمیر موصولی مفعولی و در هر دو جایگاه ایفای نقش کند.

• ضمیر موصولی that می‌تواند به‌جای who، whom و which برای اشاره به افراد و چیزها به‌کار رود و هم در جایگاه فاعل قرار بگیرد و هم در نقش مفعول. پس هم می‌تواند یک ضمیر موصولی فاعلی باشد و هم یک ضمیر موصولی مفعولی. تفاوت آن با سه ضمیر قبلی در این است که that غیررسمی‌تر است و بیش‌تر در مکالمات و مکاتبات غیر رسمی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

• ضمیر موصولی whose نیز برای بیان مالکیت چیزی استفاده می‌شود و نقش صفت ملکی را در جمله دارد و بعد از آن ما باید یک اسم داشته باشد.

• ضمایر موصولی when، where، what، why و how کم‌تر در مکالمات و یا مکاتبات به‌چشم می‌خورد با این حال آشنایی با آن‌ها بهتر از ندانستن‌شان است. از میان این ضمایر، when توضیحی برای یک زمان یا تاریخ می‌افزاید. از where را برای افزودن توصیف و توضیح در مورد یک مکان استفاده می‌کنیم. why برای بیان دلیل چیزی یا انجام کاری مورد استفاده قرار می‌گیرد. how نیز به بیان چگونگی و یا حالت انجام عملی می‌پردازد. از what به‌ندرت در انگلیسی به‌عنوان ضمیر موصولی استفاده می‌شود اما می‌توانید گاهی از آن برای بیان چه چیزی استفاده کنید.

برای این‌که بهتر با هریک از ضمایر موصولی فوق آشنا شده و بدانید که کاربرد و گرامر دقیق آن‌ها چیست و در چه مواقعی و به چه صورت استفاده می‌شوند و یا در چه مواقعی می‌توانیم آن‌ها را از جمله حذف کنیم بهتر است به مقالات مرتبط با ضمیر موصولی who، whom، which، whose و that مراجعه کنید.

انواع جمله‌واره موصولی در انگلیسی

همان‌طور که پیش‌تر نیز اشاره کردیم از ضمایر موصولی برای معرفی کردن جمله‌واره موصولی استفاده می‌کنیم. در انگلیسی ما دو نوع جمله‌واره موصولی داریم:

• یک نوع از این جمله‌واره‌های موصولی برای روشن کردن این موضوع که در مورد چه شخص یا چیزی صحبت می‌کنیم استفاده می‌شود. یعنی وجودشان برای جمله ضروری است و اطلاعات ضروری به جمله می‌افزایند. به این دسته از جمله‌واره‌ها تعریف‌کننده، وصفی و یا defining relative clauses می‌گویند. مانند:

Marie Curie is the woman who discovered radium.

ماری کوری زنی است که رادیوم را کشف کرد. (در این جمله who discovered radium یک جمله‌واره توصیفی است که توضیحی ضروری به جمله افزوده است و بدون آن جمله ما ناقص خواهد بود. Marie Curie is the woman. ماری کوری زنی است. که چی؟)

This is the house which Jack built.

این خانه‌ای است که جک ساخت****.

در این نوع جمله‌واره‌ موصولی می‌توانیم از that به جای who یا which استفاده کنیم. مثلا می‌توانیم جملات فوق را به‌شکل زیر بیان کنیم:

Marie Curie is the woman that discovered radium.

This is the house that Jack built.

• دسته دوم جمله‌واره‌هایی هستند که توضیح یا توصیفی اضافه‌تر به جمله می‌آفزایند. یعنی اطلاعات آن‌ها چندان مهم و ضروری نیست بلکه برای دادن اطلاعات بیشتر در مورد شخص، چیز یا یک موقعیت استفاده می‌شود. درنتیجه نبود آن‌ها نیز آسیبی به ساختار و معنای جمله وارد نمی‌کند. به این دسته از جمله‌واره‌ها غیر تعریف‌کننده، غیر وصفی یا non-defining relative clauses می‌گویند. نکته‌ای که باید به آن توجه داشته باشید این است که معمولا این جمله‌واره‌های غیر وصفی اگر وسط جمله بیایند باید بین دو ویرگول یا comma قرار بگیرد. اگر در انتهای جمله بیایند باید بعد از ویرگول یا کاما قرار بگیرند. به مثال‌های زیر توجه کنید:

Lord Thompson, who is 76, has just retired.

لرد تامسون، که 76 ساله است، به تازگی بازنشسته شده است. (همان‌طور که ملاحظه می‌کنید در این مثال who is 76 تنها اطلاعات بیش‌تری درباره فاعل به ما ارائه می‌دهد و وجودش برای جمله ضروری نیست و می‌توان به‌راحتی آن را حذف کرد بدون آن‌که خللی در معنا و مفهوم جمله ایجاد شود. این جمله‌واره غیر وصفی بین دو ویرگول آمده است.)

We had fish and chips, which I always enjoy.

ما چیپس و ماهی داشتیم، چیزی که من همیشه از آن لذت می‌برم.

I met Rebecca in town yesterday, which was a nice surprise.

من دیروز ربکا را در شهر دیدم، که سورپرایز خوبی بود.

توجه داشته باشید که در این نوع جمله‌واره‌های غیر وصفی نمی‌توانیم that را به‌جای which ، who و یا whom به‌کار ببریم .

نوع جمله‌واره	کاربرد	ضمایر موصولی
وصفی و غیر وصفی	برای اشخاص و گاها حیوانات خانگی در نقش فاعل و مفعول	who
وصفی و غیر وصفی	معمولا برای انسان‌ها و حیوانات و گاها برای اشیا در موقعیت‌های رسمی و برای نشان دادن مالکیت	whose
وصفی و غیر وصفی	برای اشخاص و گاها حیوانات خانگی در سبک‌های رسمی یا در نوشتار، اغلب همراه با حرف اضافه و یا در نقش مفعول	whom
وصفی و غیر وصفی؛ جمله‌واره اشاره به کل جمله دارد.	برای حیوانات و اشیا در نقش فاعل و مفعول	which
فقط وصفی	برای انسان‌ها، حیوانات و اشیا در موقعیت‌های غیر رسمی در نقش فاعل و مفعول	that

ضمایر موصولی همراه با حروف اضافه

گاهی می‌توان از ضمایر موصولی who ، whom ، which و یا that به‌عنوان متمم حرف اضافه استفاده کرد. یعنی می‌توان متمم حرف اضافه را از جمله‌واره موصولی حذف کرده و متناسب با واژه حذف شده یکی از ضمایر موصولی فوق را انتخاب کرد و در ابتدای جمله‌واره موصولی قرار داد. به مثال‌های زیر توجه کنید:

I had an uncle in Germany, who (whom) I inherited a bit of money from.

من عمویی در آلمان داشتم که از او مقداری پول به ارث بردم.

در مثال فوق ما دو جمله مجزای زیر را داریم:

I had an uncle in Germany. I inherited a bit of money from my uncle.

برای ربط این دو جمله ما ابتدا باید my uncle را که متمم حرف اضافه from است از جمله حذف کنیم. پس از آن با توجه به این‌که این واژه حذف شده به انسان اشاره داشته و در نقش مفعول جمله‌واره موصولی بوده می‌توانیم از ضمیر موصولی who و یا whom برای آن استفاده کنیم و جمله را به‌شکلی که در ابتدا بیان کردیم بنویسیم. از آن‌جایی که این یک جمله‌واره غیر وصفی است که بعد از ویرگول آمده است؛ نمی‌توانیم به‌جای این ضمایر موصولی از that استفاده کنیم.

We bought a chainsaw, which we cut up all the wood with.

ما اره برقی‌ای خریدیم که با آن تمامی چوب‌ها را بریدیم.

نکته :

زمانی که who, whom یا which به‌عنوان متمم حرف اضافه بیایند، حرف اضافه می‌تواند یا در ابتدای جمله‌واره و قبل از این ضمایر بیاید و یا مانند مثال‌های فوق در انتهای جمله‌واره موصولی قرار بگیرد. مثلا جملات فوق به‌شکل زیر نیز صحیح است:

I had an uncle in Germany, from who (whom) I inherited a bit of money.

من عمویی در آلمان داشتم که از او مقداری پول به ارث بردم.

We bought a chainsaw, with which we cut up all the wood.

ما اره برقی‌ای خریدیم که با آن تمامی چوب‌ها را بریدیم.

اگر به‌جای who، whom و یا which از ضمیر موصولی that به‌عنوان متمم حرف اضافه استفاده کرده باشیم؛ در این صورت حرف اضافه نمی‌تواند در ابتدای جمله‌واره و قبل از that بیاید و فقط می‌توانیم آن را در انتهای جمله‌واره موصولی به‌کار ببریم. مثلا:

جمله غلط:

This is the man from that I borrowed the money.

این مردی است که پول را ازش قرض کردم.

جمله درست:

This is the man that I borrowed the money from.

این مردی است که پول را ازش قرض کردم.

کاربرد whose و whom

ضمیر موصولی whose بیان‌گر مالکیت چیزی یا کسی است. به‌همین دلیل می‌توان گفت که از whose به عنوان شکل ملکی who استفاده می‌کنیم. بعد از whose ما باید از یک اسم استفاده کنیم . برای مثال:

This is George, whose brother went to school with me.

ایشون جورج هست، کسی که برادرش با من به مدرسه می‌آمد.

از ضمیر موصولی whom نیز می‌توانیم به‌عنوان مفعول فعل یا متمم حرف اضافه استفاده می‌کنیم. یعنی این ضمیر در نقش مفعول جمله‌واره موصولی قرار می‌گیرد. مثلا:

This is George, whom you met at our house last year.

ایشون جورج، کسی که سال گذشته در خانه‌ ما با او ملاقات کردید، هستند.

در این مثال whom به‌عنوان مفعول فعل met به‌کار رفته است. یعنی ما دو جمله مستقل به ‌شکل زیر داشته‌ایم:

This is George. You met George at our house last year.

در جمله دوم که قرار است به‌عنوان جمله‌واره موصولی به جمله اول ربط داده شود؛ George در نقش مفعول آمده است. پس آن را حذف کرده و به‌جای آن whom را در ابتدای جمله‌واره موصولی قرار می‌دهیم.

This is George’s brother, with whom I went to school. = This is George’s brother, whom I went to school with.

ایشون جورج، کسی که با او به مدرسه می‌رفتم، هستند. (در این مثال whom به‌عنوان متمم حرف اضافه with به‌کار رفته است. می‌توانید این حرف اضافه را هم در ابتدای جمله‌واره موصولی بیاورید و هم در انتهای آن.)

توجه داشته باشید که اگر حرف اضافه را قبل از whom بیاوریم؛ جمله ما حالت رسمی‌تر به‌خود می‌گیرد .

نکته :

در مکالمات و مکاتبات جدید زبان انگلیسی ترجیح بر این است که در همه‌جا به‌جای whom از ضمیر موصولی who برای اشاره به مفعول یا متمم حرف اضافه استفاده کنیم. ضمیر whom جنبه رسمی‌تر داشته و بیش‌تر به‌عنوان متمم حرف اضافه کاربرد دارد تا مفعول جمله. مثال:

This is George, who you met at our house last year.

ایشون جورج، کسی که سال گذشته در خانه‌ ما با او ملاقات کردید، هستند.

This is George’s brother, who I went to school with.

ایشون برادر جورج، کسی که با او به مدرسه می‌رفتم، هستند.

کاربرد when و where

می‌توانیم از ضمیر موصولی when همراه با زمان و از where همراه با مکان برای روشن کردن این موضوع که در مورد کدام زمان و مکان صحبت می‌کنیم، بهره ببریم. مثلا:

England won the World Cup in 1966. It was the year when we got married.

انگلستان در سال ۱۹۶۶ جام جهانی را برد. آن سال همان سالی بود که ما ازدواج کردیم. (در این مثال جمله‌واره when we got married توضیحی به the year که اشاره به زمان دارد می‌افزاید.)

I remember my twentieth birthday. It was the day when the tsunami happened.

من تولد بیست سالگیم را یادم است. روزی بود که سونامی رخ داد.

Do you remember the place where we caught the train?

مکانی را که سوار قطار شدیم یادت هست؟ (در این مثال نیز جمله‌واره where we caught the train برای دادن توضیح در مورد the place که به مکان اشاره دارد استفاده شده است.)

Stratford-upon-Avon is the town where Shakespeare was born.

استانفورد شهری است که شکسپیر در آن متولد شد.

نکته:

در جملات فوق می‌توانیم بدون ایجاد مشکلی در معنی و ساختار جمله؛ ضمیر موصولی when را از حذف کرده و این جملات را به‌شکل زیر به‌کار ببریم:

England won the World Cup in 1966. It was the year we got married.

I remember my twentieth birthday. It was the day the tsunami happened.

در برخی مواقع می‌توانید به‌جای when و یا where از دو ضمیر موصولی that و یا which ا ستفاده کنید. گاهی می‌توانید in which را به‌جای این ضمایر موصولی به‌کار ببرید. مثلا تمامی جملات زیر درست است:

I live in the city where I study.

I live in the city that I study in.

I live in the city which I study in.

I live in the city in which I study

کاربرد how، why و what

• همان‌طور که در بالا ذکر کردیم از ضمیر موصولی why برای بیان دلیل چیزی استفاده می‌کنیم. مثلا:

Last night she explained to us why she couldn’t come to the party.

دیشب او به ما توضیح داد که چرا نمی‌توانست به مهمانی بیاید.

• از ضمیر موصولی how برای بیان حالت و یا چگونگی امری استفاده می‌کنیم. مثلا:

For the last time I’ll explain how you can write an essay.

برای آخرین بار به شما توضیح خواهم داد که چگونه می‌توانید مقاله بنویسید.

• معمولا کمتر پیش می‌آید که از what به‌عنوان ضمیر موصولی در جمله استفاده کنیم. بیش‌تر از which و یا that به‌جای آن استفاده می‌کنیم. با این‌حال در برخی موارد این ضمیر موصولی در جملات مختلف به‌چشم می‌خورد. مثلا:

I don’t know what I should wear for a dinner party.

نمی‌دانم که چه برای مهمانی شام بپوشم.

حذف ضمیر موصولی از جمله

گاهی می‌توان بدون آن‌که خللی در معنا، مفهوم و ساختار جمله ایجاد شود؛ ضمایر موصولی who ، which و یا that را از جمله حذف کرد . فقط باید توجه داشته باشید که تنها در صورتی که یک شبه‌جمله وصفی داشته باشیم و ضمیر مورد نظر، مفعول جمله‌‌واره‌ موصولی باشد. یعنی اگر این ضمیر در جایگاه فاعل جمله‌واره موصولی قرار گرفته باشد یا شبه‌جمله غیر وصفی داشته باشیم نمی‌توانیم این ضمیر را حذف کنیم. به مثال‌های زیر توجه کنید:

This is the house <del>that</del> Jack built.

این خانه‌ایست که جک ساخت.

در جمله‌ی بالا that مفعول built است. یعنی دو جمله مستقل به شکل زیر داشتیم:

This is the house. Jack built the house.

حال قصد داریم این دو جمله را با یکدیگر ادغام کنیم. از آن‌جایی که the house در دو جمله تکرار شده است آن را حذف می‌کنیم و چون به شی اشاره دارد می‌توانیم از ضمیر موصولی that و یا which استفاده کنیم و بین دو جمله بیاوریم. بعد چون در جمله دوم the house مفعول بوده است می‌توانیم ضمیر موصولی را نیز از جمله حذف کنیم و نیاوریم.

پیش‌تر نیز اشاره کردیم اگر بعد از ضمیر موصولی یک اسم یا ضمیر داشته باشید آن ضمیر موصولی نقش مفعول جمله‌واره را دارد. در این مثال نیز بعد از that ما Jack که یک اسم است را داریم پس درنتیجه ضمیر ما یک ضمیر موصولی مفعولی بوده که قابل حذف است.

حال به مثال زیر توجه کنید:

This is the house which is haunted.

این خانه‌ایست که طلسم شده است.

در این مثال نیز دو جمله مستقل زیر را داریم:

This is the house. The house is haunted.

برای ادغام این دو جمله مجدد the house که تکرار شده است را حذف می‌‎کنیم. از آن‌جایی که در جمله‌واره موصولی the house نقش فاعل جمله را دارد و به شی نیز اشاره می‌کند می‌توانیم به‌جای آن which و یا that را به‌کار ببریم. حال چون این ضمیر موصولی نقش فاعل جمله‌واره موصولی را دارد نمی‌توانیم آن را از جمله حذف کنیم و بگوییم this is the house is haunted.

همان‌طور که قبلا نیز اشاره کردیم از آن‌جایی که بعد از ضمیر موصولی یک فعل آمده است پس این ضمیر نقش فاعل جمله‌‍واره موصولی را داشته و قابل حذف نخواهد بود.

• در صورتی که ضمیر مفعولی ما در نقش متمم حرف اضافه ظاهر شود نیز می‌توانیم آن را از جمله حذف کنیم. فقط باید در نظر داشته باشید که در این صورت باید حرف اضافه را فقط در انتهای جمله بیاوریم. مثلا:

She was at the garden party about which I was telling you.

او در مهمانی باغی بود که درباره‌اش به تو می‌گفتم.

She was at the garden party I was telling you about.

او در مهمانی باغی بود که برایت تعریف می‌کردم.

نکته : ضمایر موصولی، فاعل یا مفعول جمله‌واره‌های موصولی هستند، پس توجه کنید که نباید بعد از استفاده از آن‌ها مجدد فاعل یا مفعول را تکرار کنیم. مثلا:

This is the house that Jack built <del>it</del>.

در این مثال that در نقش مفعول فعل built ظاهر شده است پس نمی‌توانیم مجدد برای آن مفعول بیاوریم و از it یا the house استفاده کنیم. حتی در صورتی که ضمیر موصولی را از جمله فوق حذف کنیم باز هم امکان آوردن مفعول را نداریم زیرا وجود ضمیر موصولی در جمله پنهان و یا مخفی خواهد بود. پس نمی‌توانیم بگوییم:

This is the house Jack built it.

مثال برای ضمایر موصولی

در این بخش چند مثال متنوع به شما ارائه می‌دهیم تا بهتر با کاربرد و جایگاه ضمایر موصولی در جمله آشنا شوید:

German is a language which I’ve found hard to learn. = German is a language I’ve found hard to learn.

آلمانی زبانیست که یادگیریش برای من سخت بوده‌است. (یک جمله‌واره‌ی موصولی وصفی که توضیحی به a language افزوده است و در آن which مفعول بوده و قابل حذف است).

She’s the singer who I heard on the radio. = She’s the singer I heard on the radio.

او همان خواننده‌اییست که من در رادیو صدایش را شنیدم. (یک جمله‌واره‌ی موصولی وصفی که توضیحی به the singer افزوده و who در نقش مفعول آن بوده و قابل حذف است).

There’s a hill which begins three miles after the start of the race.

تپه‌ای وجود دارد که سه مایل بعد از مسابقه شروع می‌شود. (یک جمله‌واره‌ی موصولی وصفی که توضیحی برای a hill آورده و در نقش فاعل جمله و غیر قابل حذف است).

Sir James, whose birthday is on February 26, plans to lay on a big party.

جناب جیمز که تولدش روز ۲۷ فوریه‌است، قصد دارد که یک جشن بزرگ تدارک ببیند. (یک جمله‌واره موصولی غیر وصفی که whose برای بیان مالکیت به‌کار رفته است و بعد از آن یک اسم داریم).

در مثال‌های زیر، استفاده از ضمایر موصولی‌ای که داخل پرانتز هستند، ضروری نیست و می‌توانند از جمله حذف شوند:

We don’t know the person who donated this money.

ما شخصی که این پول را اهدا کرده است نمی‌شناسیم. (جمله‌واره موصولی وصفی که who نقش فاعل را داشته و غیرقابل حرف است).

We drove past my old school, which is celebrating its 100th anniversary this year.

ما با ماشین از کنار مدرسه‌ی قدیمیم، که صدمین سالگرد تاسیس خود را جشن می‌گیرد، رد شدیم. (جمله‌واره موصولی غیر وصفی که which نقش فاعل را داشته و غیرقابل حذف است).

He went to the school (that) my father went to.

او به مدرسه‌ای که پدرم می‌رفت، رفت. (جمله‌واره موصولی وصفی که that متمم حرف اضافه to بوده و قابل حذف است).

The parents (whom/who/that) we interviewed were all involved in education in some way.

والدینی که ما با آنها مصاحبه کردیم همه به نوعی درگیر آموزش بودند. (جمله‌واره موصولی وصفی که who، whom و یا that نقش مفعول را داشته و قابل حذف است.)

اشتباهات متداول هنگام استفاده از ضمایر موصولی

در زیر چند اشتباه رایج در حین استفاده از ضمایر موصولی را برای شما بازگو می‎کنیم:

• توجه کنید که نمی‌توانیم از that به جای who, whom یا which در شبه‌جمله‌های غیر وصفی استفاده کنیم.

مثلا:

It gives me a good chance to improve my Italian, which has become a little bit rusty.

فرصت خوبی برای بهتر کردن زبان ایتالیاییم است، که یکم یاد رفته.

پس در مثال بالا اگر می‌گفتیم.improve my Italian, that has become a little bit rusty جمله کاملا غلط محسوب می‌شد. چرا که یک جمله‌واره غیر وصفی داریم که بعد از ویرگول آمده است و فقط می‌توانیم از which استفاده کنیم.

• از who برای اشیا استفاده نمی‌کنیم . مثلا:

جمله درست :

She’s written some great cookery books which have got pictures of delicious-looking recipes.

او چند کتاب آشپزی عالی نوشته است که دارای تصاویری از دستورپخت‌هایی‌ست که خوشمزه به‌نظر می‌رسند.

جمله غلط :

She’s written some great cookery books who have got pictures of delicious-looking recipes.

از whom برای اشاره به فاعل جمله‌واره استفاده نمی‌کنیم. می‌توانیم از who برای اشاره به مفعول استفاده کنیم ولی از whom نمی‌توانیم برای اشاره به فاعل استفاده کنیم. مثال:

جمله درست:

This is the girl who gave me the chocolate.

این دختری است که به من شکلات داد. (who در نقش فاعل جمله‌واره است و نمی‌تواند با whom جایگزین شود).

جمله غلط :

This is the girl whom gave me the chocolate.

• دقت کنید که which را از لحاظ املایی درست بنویسید، بسیاری از زبان‌آموزان به اشتباه آن را wich می‌نویسند.

نکات پایانی

در انتها بهتر است به چند نکته مهم دیگر در مورد ضمایر موصولی بپردازیم:

• به‌یاد داشته باشید که اغلب با ضمایر موصولی**، می‌توانیم از اعداد و کمیت‌سنج‌ها و یا quantifier ها استفاده کنیم. مثلا به جدول زیر دقت کنید:

all of which / whom	most of which / whom	many of which / whom
lots of which / whom	a few of which / whom	none of which / whom
one of which / whom	two of which / whom	Etc

برای این‌که بهتر با این مفهوم آشنا شوید توجه شما را به چند مثال جلب خواهیم کرد:

She has three brothers, two of whom are in the army.

او سه برادر دارد که دو نفر آن‌ها در ارتش هستند.

I read three books last week, one of which I really enjoyed.

من هفته‌ گذشته سه کتاب خواندم که از یکی از آن‌ها خیلی لذت بردم.

There were some good programs on the radio, none of which I listened to.

برنامه‌های خوبی در رادیو بود که به هیچ‌کدامشان گوش نکردم.

• توجه داشته باشید که اگر ضمیر موصولی شما در نقش فاعل جمله‌واره باشد؛ این‌که فعل بعد از آن به‌شکل مفرد بیاید یا جمع به اسم قبل از آن بستگی دارد. اگر اسمی که درحال توصیفش است مفرد باشد از فعل مفرد استفاده می‌کنیم و اگر این اسم جمع باشد فعل جمع می‌آوریم. مثلا:

This is the movie which was so interesting.

این فیلمی است که بسیار جالب بود. (چون movie مفرد است بعد از which از فعل مفرد was استفاده کردیم.)

These are the movies which were so interesting.

این‌ها فیلم‌هایی هستند که بسیار جالب بودند. (چون movies جمع است بعد از which از فعل جمع were استفاده کردیم.)

• از which در جمله‌واره‌های موصولی غیر وصفی استفاده می‌کنیم که با ویرگول از جمله مجزا می‌شود و نمی‌توانیم در این شرایط آن را با that جایگزین کنیم. از that زمانی می‌توانیم به‌جای which استفاده کنیم که جمله‌واره موصولی وصفی داشته باشیم. مثال:

The cat, which was very hungry, ate food.

گربه‌ای که خیلی گرسنه بود غذا خورد. (در این مثال ما یک جمله‌واره غیر وصفی داریم که وجودش برای جمله الزامی نبوده و توضیح بیش‌تری به آن می‌افزاید. درنتیجه از which استفاده می‌کنیم نه that.)

Here are some cookies that everyone can eat.

اینجا کلوچه‌هایی است که همه می‌توانند بخورند. (در این مثال جمله‌واره موصولی وصفی داریم که گرچه توضیحی به جمله می‌افزاید اما وجودش برای آن الزامیست. به‌همین دلیل می‌نوانیم از that به‌جای which استفاده کنیم.)

• قبل از جمله‌واره‌های موصولی وصفی ما نیاز به ویرگول یا comma نداریم . مثال:

جمله غلط :

The house, that Jack built is large.

جمله درست :

The house that Jack built is large.

کلام آخر

همان‌طور که می‌دانید ضمایر در انگلیسی انواع مختلفی دارند که در مقاله مربوط به انواع ضمیر انگلیسی هریک را به‌اختصار توضیح دادیم. در این مقاله سعی کردیم شما را با مفهوم ضمیر موصولی، انواع آن و کاربرد هریک آشنا کنیم. اگر دوست دارید در مورد هریک از ضمایر موصولی اطلاعات جامع‌تری داشته باشید پیشنهاد می‌کنیم ابتدا اقدام به دانلود نصب اپلیکیشن زبان‌شناس کرده و پس از آن به بخش آموزش گرامر ساده این نرم‌افزار سری بزنید. در این بخش می‌توانید علاوه بر آشنایی با انواع ضمایر انگلیسی با زمان‌های مختلف این زبان، انواع فعل، اسم، صفت** و غیره نیز آشنا شوید و کاربرد هریک را به‌طور کامل بیاموزید.