بهترین کتاب آموزش زبان انگلیسی چیست؟

در این موضوع هیچ شکی نیست که کتاب، یکی از بهترین منابع برای یادگیری هر مطلبی، به‌ویژه یادگیری زبان انگلیسی است. اما چه کتابی؟ ازآنجایی‌که کتاب‌های آموزش زبان انگلیسی بسیار فراوانی در کتاب‌فروشی‌ها و کتابخانه‌ها دیده می‌شود، این مشکل برای زبان‌آموزان به وجود می‌آیدکه کدامشان را مطالعه کنند تا بهترین نتیجه را بگیرند. در این نوشته می‌خواهم برای شما ثابت کنم که به جای خواندن کتاب های آموزش زبان انگلیسی مرسوم، بیشتر به مطالعه‌ی آزاد و داوطلبانه‌ی کتاب‌های جذاب غیر درسی بپردازید. ازلحاظ علمی و تجربی، ثابت شده است که خواندن کتاب‌های داستان، رمان، و دیگر کتاب‌های جذاب، خیلی بیشتر و بهتر از کتاب‌های آموزش زبان و گرامر انگلیسی، می‌تواند به تقویت مهارت‌های زبان انگلیسی شما کمک بکند.

تجربیات شخصی به ما چه میگوید

هریک از ما تجربه‌ی تلخی را با یک یا چند کتاب آموزش زبان انگلیسی داشته‌ایم. بنده خود چندین مجموعه کتاب برای آموزش گرامر مانند کتاب English grammar in use، چندین مجموعه کتاب برای لغت مانند کتاب ۵۰۴ و ده‌ها کتاب آموزشی دیگر را در این زمینه در طول زمان، برای یادگیری زبان انگلیسی خریده‌ام. ولی خواندن هیچ‌کدام از این کتاب‌های آموزشی، برای بنده موفقیت‌آمیز نبود. بعضی‌هایشان آن‌قدر کسل‌کننده بودند که پس از خواندن چند برگه از آن خسته می‌شدم و خواندن آن را کنار می‌گذاشتم و به کتاب بعدی مراجعه می‌کردم. بعضی‌ها را نیز (مثل کتاب ۵۰۴ لغت) چندین و چند بار مطالعه کردم اما هیچ‌وقت نتوانستم از اکثر مطالب ارائه‌شده در آن کتاب استفاده‌ی مناسبی بکنم (داستان بنده با لغات ۵۰۴ را در این نوشته بخوانید). کم‌کم داشتم مثل شما به این نتیجه می‌رسیدم که مشکل از بنده است که نمی‌توانم زبان انگلیسی را درست بفهمم و روی کتاب‌های آموزشی تمرکز کافی داشته باشم. اما آیا واقعا این نتیجه گیری درست است؟

واقع‌گرایانه که بخواهیم نگاه کنیم، بخش قابل‌توجهی از مسئولیت مثمر ثمر بودن خواندن یک کتاب، بر عهده‌ی خود کتاب است (نه خواننده). بنابراین، اگر کتاب‌های آموزشی نمی‌توانند نظر ما را جلب کند، مشکل از کتاب آموزشی است!

برای اینکه این موضوع بیشتر روشن شود، نظر شما را به این سؤال جلب می‌کنم: وقتی کتابی می‌خریم، چه درسی و چه غیر درسی، چقدر احتمال دارد که آن را تا آخر بخوانیم؟ مشاهدات تجربی روی احتمال رسیدن خواننده به فصل‌های مختلف کتاب‌ها، نشان می‌دهد که کتاب‌های آموزشی به طرز قابل‌توجهی ضعیف‌تر از دیگر کتاب‌ها عمل می‌کنند. همان‌طور که در شکل زیر نشان داده‌شده است، پس از خریدن یک کتاب درسی، نزدیک به ۳۰ درصد افراد حتی شروع به خواندن آن نمی‌کنند. درنهایت نیز کمتر از ۲۰ درصد افراد موفق می‌شوند که یک کتاب آموزشی را به پایان برسانند. درحالی‌که این اعداد برای کتاب‌های غیر درسی، به ترتیب ۱۰ درصد و ۵۰ ‌درصد است.

بنابراین اگر بتوانیم که زبان انگلیسی را با کتاب‌هایی غیر از کتاب آموزشی یاد بگیریم (که می‌توانیم) چه دلیلی دارد که اصلا به کتاب آموزشی تکیه کنیم؟

تحقیقات علمی به ما چه می‌گوید؟

در آزمایشی که توسط پژوهشگران سوئدی روی دو گروه از زبان آموزان انجام شد، نتایج بسیار جالبی به دست آمد. هر دو گروه به مدت شش ماه، به‌طور میانگین روزی ۲ ساعت را به خواندن زبان انگلیسی اختصاص می‌دادند. گروه اول فقط کتاب‌های داستان و غیردرسی می‌خواندند؛ درحالی‌که گروه دوم در این دو ساعت تنها به خواندن کتاب‌های آموزش زبان انگلیسی مرسوم می‌پرداختند. در پایان این شش ماه، از هر دو گروه امتحان تافل اینترنتی گرفته شد. همچنین، چند شاخص مهم مشترک این دو گروه موردبررسی قرار گرفت که نتایج آن به‌طور خلاصه در اینفوگرافیک زیر مشاهده می‌شود.

همان‌طور که در اینفوگرافیک فوق مشاهده می‌شود، نتایج این تحقیق نشان می‌دهد که زبان‌آموزانی که به مطالعه‌ی کتاب داستان و کتاب‌های غیردرسی می‌پرداختند، در آزمون تافل به‌طور متوسط ۱۳ درصد بهتر از گروهی که فقط کتاب‌های درسی خوانده بودند، عمل کردند. همچنین گروه اول در هنگام مکالمه به زبان انگلیسی معمولاً اعتمادبه‌نفس بیشتری داشتند؛ از آرامش بهتری برخوردار بودند؛ خلاقیت بالاتری در استفاده از الگوهای مختلف زبانی، به کار می‌بستند؛ و در کل، ازیادگیری زبان انگلیسی، بیشتر از گروه دیگر لذت برده بودند.

نظریات پروفسور کرشن

آقای پروفسور “استفان کرشن”، که یکی از بزرگ‌ترین زبان‌شناسان حال حاضر دنیا است، یک سخنرانی در رابطه با یادگیری زبان با استفاده از کتب غیر درسی داشته است؛ که ویدئوی آن را در زیر می‌بینید. در این ویدئو، ایشان تایید می‌کند که خواندن کتاب‌های جذاب غیر درسی، برای یادگیری زبان انگلیسی، خیلی بهتر از خواندن کتب آموزشی است. باوجوداینکه این ویدئو نزدیک به یک ساعت طول می‌کشد اما دیدن آن واقعاً خالی از لطف نیست.

ویدئوی پروفسور کرشن در رابطه با قدرت خواندن (مشاهده‌ی ویدئو در سایت آپارات)

آقای کرشن در این ویدئو می‌گوید:

مطالعه‌ی آزاد و داوطلبانه، منبع اصلی تقویت مهارت خواندن و افزایش دایره‌ی لغات است. منبع اصلی توانایی ما در به‌کارگیری ساختارهای پیچیده‌ی گرامری است. منبع اصلی توانایی ما در نوشتن یک نوشته به شیوه‌ی صحیح است. و منبع اصلی اکثر اطلاعات ما از دنیای پیرامون است.

وی همچنین به تحقیقی اشاره می‌کند که روی دانش آموزان جزیره‌ی فیجی انجام شده است. این تحقیق که در اینجا قابل‌مشاهده است، روی دو گروه از زبان آموزان انجام شده است که گروه اول به سبک معمولی و با کتاب‌های آموزش زبان انگلیسی، این زبان را یاد می‌گرفتند. اما گروه دوم با استفاده از کتاب‌های داستان به یادگیری زبان انگلیسی می‌پرداختند. این تحقیق نشان داده است که پس از هشت ماه، مهارت‌های زبان انگلیسی گروه دوم با سرعتی بیشتر از دو برابر معمول تقویت شده است. این سرعت، بعد از دو سال حتی بیشتر نیز شده است.

نکته‌ی بسیار جالب این تحقیق اینجاست که گروه اول به‌طور مستقیم گرامر زبان انگلیسی را آموزش می‌دیدند. اما نتایج امتحانات نشان می‌داد که گروه دوم، که هیچ گرامری آموزش ندیده بودند و تنها کتاب‌های داستان خوانده بودند، در به‌کارگیری صحیح گرامر خیلی بهتر از گروه اول عمل می‌کردند.

البته تنها همین تحقیق نیست که این موضوع را اثبات می‌کند. بلکه تحقیقات دیگری نیز در کشورهای دیگر انجام‌شده و نتایجی مشابه به‌دست‌آمده است.

آقای کرشن در تأیید نتایج فوق می‌گوید:

وقتی‌که شما به‌صورت داوطلبانه کتاب‌های جذاب می‌خوانید، دانش شما (مهارت‌های خواندن، گرامر و …) به‌صورت ناخودآگاه فراگرفته و جذب می‌شود. این دانش به‌طور عمیقی در ذهن شما ثبت می‌شود و در نهایت، جزئی از وجود شما می‌گردد.

نظر بزرگان در تأیید این تحقیقات علمی

تنها تحقیقات علمی نیست که ثابت می‌کند مطالعه‌ی آزاد و داوطلبانه‌ی کتاب‌های جذاب، روشی بهتر برای یادگیری زبان انگلیسی است؛ بلکه نظر بزرگانی که زبان انگلیسی را به‌عنوان زبان دوم یاد گرفته‌اند نیز به همین موضوع اشاره می‌کند. ازنظر بنده دیدگاه این افراد بزرگ باوجوداینکه دلیل علمی محسوب نمی‌شود اما کاملاً قانع‌کننده است. زیرا باوجوداینکه دیدگاه فردی شاید زیاد دلیل مستحکمی نباشد اما وقتی افراد زیاد و زیادتری یک الگو را بیان می‌کنند، احتمالاً آن الگو درست باشد.

به‌عنوان‌مثال آقای دزموند توتو برنده‌ی جایزه‌ی صلح نوبل در این رابطه گفته است:

یکی از چیزهایی که بنده به خاطر آن خیلی از پدر خود متشکرم این است که او، برخلاف اصول آموزشی مرسوم، به من اجازه داد که کتاب‌های کمدی بخوانم. بنده فکر می‌کنم که این موضوع دلیل اصلی رشد علاقه‌ی من نسبت به زبان انگلیسی و خواندن آن بود.

و یا آقای ریچارد رایت نویسنده‌ی سیاه‌پوست آمریکایی می‌گوید که:

من می‌خواستم بنویسم اما حتی با زبان انگلیسی آشنا نبودم. کتاب‌های آموزش گرامر انگلیسی زیادی خریدم اما همگی کسل‌کننده بودند. بنده این موضوع را دریافتم که با خواندن کتاب‌های رمان، درک بهتری از زبان انگلیسی پیدا می‌کردم که با کتاب‌های گرامر نمی‌توانستم.

مشکل کتاب‌های آموزش زبان انگلیسی چیست؟

تا اینجای نوشته متوجه شدیم که تحقیقات علمی، زبانشناسان مشهور، و دیگر افراد معتبر، می‌گویند که برای یادگیری زبان، بهتر است که کتاب‌های غیر درسی بخوانیم. اما کتب درسی آموزش زبان انگلیسی چه مشکلی دارند که نتیجه‌ی خوبی در یادگیری ما ایجاد نمی‌کنند؟

کتاب‌های آموزش زبان انگلیسی، ملال‌آور هستند

چه کسی از خواندن کتاب‌های درسی لذت می‌برد؟ در رابطه با هر موضوعی که باشد. انگلیسی، ریاضی، فیزیک، و …. همه‌ی کتاب‌های درسی کسل‌کننده هستند! کتاب‌های آموزش زبان انگلیسی به‌ویژه نسبت به دیگر کتاب‌های درسی، خسته‌کننده‌تر و ملال‌آورتر هستند. این کتاب‌ها اگر هیچ مشکل دیگری نداشته باشند همه‌ی ما دست‌کم سر این موضوع توافق داریم. این کتاب‌ها پر هستند از:

• توضیحات گرامری بزرگ و دراز
• گفتگوهای ساختگی که در واقعیت، کمتر دیده می‌شوند
• تمرین‌ها و فعالیت‌های خسته‌کننده و زمان‌گیر

جالب اینجاست که برخی از این کتاب‌ها پر از عکس‌های براق و زیبا با آدم‌هایی در حال لبخند زدن هستند، که شما کمتر احساس خستگی کنید! ای‌کاش مشکل کتاب‌های درسی آموزش زبان انگلیسی به کسل‌کننده بودنشان پایان می‌یافت ولی این پایان داستان نیست.

به‌کارگیری روش‌های قدیمی و ناکارآمد آموزش زبان انگلیسی

بیشتر تمرکز کتاب‌های آموزش زبان انگلیسی بر گرامر است. یعنی در هر درس، گرامر جدیدی آموزش داده می‌شود. درحالی‌که خیلی از قواعد گرامری قبلی هنوز در ذهن تثبیت نشده است. در حقیقت خیلی‌ها پس از چندین و چند سال از روزی که برای اولین بار حال ساده‌ی انگلیسی را یاد گرفته‌اند، هنوز در به‌کارگیری صحیح آن مشکل‌دارند. بااین‌وجود به یادگیری قواعد گرامری جدید ادامه می‌دهند. در نوشته‌های پیشین توضیح دادم که چرا این روش درست نیست. نادرست بودن پافشاری بر گرامر زبان انگلیسی به‌طورکلی به این برمی‌گردد که گرامر زبان انگلیسی بایستی در ناخودآگاهمان نقش ببندد تا بتوانیم از آن به‌درستی در مکالمه استفاده کنیم. نخست اینکه این فرایند به زمان فراوانی نیاز دارد زیرا عادت‌های فکری ‌مان بایستی تغییر کند. دوم آنکه این فرایند مانند یادگرفتن فیزیک و ریاضی نیست که تحلیلی باشد به‌جای آن بیشتر مانند یک ورزش است که نیازمند فعالیت‌های عملی است. فرض بکنید می‌خواهید فوتبال یاد بگیرید. به‌راستی چه اندازه یک کتاب درسی فوتبال می‌تواند برای شما کارساز باشد. هرچقدر هم آن را بخوانید هرچقدر هم نمره‌ی بالایی در آن بیاورید هیچ دلیلی بر مهارت شما در فوتبال نیست. زبان انگلیسی نیز دقیقاً چنین است. بنابراین افزون بر اینکه کتاب‌های درسی زبان انگلیسی ملال‌آور هستند، روش مناسبی نیز برای آموزش زبان انگلیسی ارائه نمی‌دهند. در حقیقت این کتاب‌ها تنها می‌توانند شما را برای آزمون انگلیسی آن‌هم نه گفتاری بلکه آزمون نوشتاری چهارگزینه‌ای آماده کنند.

مطالعه‌ی آزاد چه کتاب‌هایی برای یادگیری زبان انگلیسی پیشنهاد می‌شود؟

کتاب های جذاب

در رابطه با مطالعه‌ی آزاد، نخستین سؤالی که برای شما پیش می‌آید این است که چه کتاب‌هایی برای این کار مناسب هستند. پاسخ آن بسیار ساده است. کتاب‌هایی که برای شما جذاب و یا موردنیازتان باشد. از روی نمونه کتاب‌های داستان و رمان می‌تواند مورد مناسبی باشد. اگر هم به داستان علاقه ندارید کتاب‌های کاربردی بخوانید. از روی نمونه بنده معمولاً کتاب‌های تاریخی، روانشناسی، و کتاب‌های مرتبط با موضوع کسب‌وکار را خیلی دوست دارم و آن‌ها را تا جای ممکن می‌خوانم. بنابراین شما چه کتابی خوب است که بخوانید؟ کتاب‌هایی در رابطه با عناوینی که موردعلاقه‌ی شماست. اگر داستان‌های عاشقانه دوست دارید کتاب‌های عاشقانه بخرید. اگر به آشپزی علاقه دارید کتاب‌های آشپزی به زبان انگلیسی بخوانید. مهم این است که به آن موضوع علاقه داشته باشید تا خواندن آن برایتان جذاب باشد.

کتاب‌های گویای زبان انگلیسی

همان‌طور که در بالا آمد خواندن کتاب به‌صورت مطالعه‌ی آزاد بهترین راه برای یادگیری زبان انگلیسی است. ولی بالاتر و بهتر از آن کتاب‌های گویای زبان انگلیسی است. به‌ویژه اگر هردو را باهم داشته باشید یعنی اگر هم کتاب را داشته باشید و هم کتاب گویا، می‌توانید همزمان هم بخوانید و هم بشنوید. یعنی یک تیر دو نشان. تقویت دو مهارت بنیادین زبان انگلیسی به‌طور همزمان. این قدرتمندترین راه ممکن برای آموزش زبان انگلیسی است.

چرا به‌کارگیری کتاب گویا قدرتمندتر از کتاب اصلی است؟

خوب برای اینکه هنگامی‌که شما کتابی می‌خوانید البته که دایره‌ی لغات خود را به‌طور ناخودآگاه تقویت می‌کنید اما خواندن محض ضعف کوچکی دارد و آن این است که یاد نمی‌گیرید که لغت‌ها را چگونه تلفظ کنید. هنگامی‌که در ذهن خود کتابی را می‌خواهید تلفظ خود را در ذهنتان بکار می‌برید. این کار در زبان مادری خودتان ایرادی ندارد ولی هنگامی‌که به زبان انگلیسی کتابی را می‌خواهید ممکن است مشکلاتی برای شما به وجود بیاید. و دقیقاً برای همین موضوع است که کتاب‌های گویا خیلی قدرتمندتر می‌شود. زیرا کتاب گویا نتنها خوبی‌های خواندن محض کتاب را در خود نهفته دارد بالاتر از آن ضعف‌های خواندن محض به زبان انگلیسی -که یکی از آن تلفظ است- را پوشش می‌دهد.

البته به‌کارگیری کتاب گویا خوبی‌های دیگری هم دارد. برای نمونه شاید در هنگام قدم زدن و یا آشپزی نتوانست کتاب خواند ولی می‌توان مطالب داخل کتاب را با استفاده از کتاب گویا شنید. این موضوع خیلی از زمان‌های مرده‌ی شما را می‌تواند زنده کند.

بنابراین ترکیب کتاب و کتاب گویا روش شگفت‌انگیز ای برای یادگیری زبان انگلیسی است. و البته خیلی جذاب‌تر و بهتر از خواندن کتاب‌های درسی آموزش زبان است. هرچقدر شما موضوع کتاب گویای انتخابی را بیشتر دوست داشته باشید بیشتر از زمان خود لذت می‌برید و بیشتر دوست دارید که به آن گوش کنید. بنابراین بهتر و سریع‌تر زبان انگلیسی را یاد می‌گیرید.

نخست کتاب‌های ساده سپس کتاب‌های سخت

نکته‌ی پایانی دربارهٔ بهترین کتاب برای آموزش زبان انگلیسی این است که نخست بایستی کتاب‌های ساده‌تر را انتخاب کنید. کتابی برای شما مناسب است که خیلی خیلی کم نیاز باشد به دیکشنری مراجعه بکنید. یعنی چیزی نزدیک به نودوپنج درصد لغات آن کتاب را بلد باشید. زیرا در این صورت می‌توانید که معنی لغات جدید را حدس بزنید و بر پایهٔ فرایند یادگیری لایه‌ای ، رفته‌رفته معنای لغت جدید را فرابگیرید. اگر کتاب سختی انتخاب کنید نیاز است که تند تند به دیکشنری مراجعه کنید. این فرایند تا حد زیادی خسته‌کننده است و کارآمدی شما را پایین می‌آورد. بنابراین با کتاب‌های ساده آغاز کنید. کتاب‌هایی که برای کودکان نوشته‌شده است می‌تواند آغاز خوبی باشد. برای نمونه اگر به ستاره‌شناسی علاقه دارید با کتاب‌های استیون ویلیام هاوکینگ آغاز نکنید. به‌جای آن با کتاب‌های ستاره‌شناسی‌ای آغاز کنید که برای کودکان نوشته شده است.

در پایان دوست دارم که نظرات و تجربیات شما را در این مورد بدانم. شما در رابطه با بهترین کتاب برای آموزش زبان انگلیسی چه فکری می‌کنید؟ آیا همانند بنده باور دارید که کتاب‌های درسی کسل‌کننده و ناکارآمد هستند یا خیر؟ خوشحال می‌شدم بدانم.