اگر جستجویی در اینترنت در رابطه با گوش دادن منفعلانه انجام بدهید متوجه میشوید که نظریات در این رابطه بسیار زیاد است و گاهی اوقات تا ۱۸۰ درجه با یکدیگر فرق دارد. بعضی‌ها میگویند که گوش دادن منفعلانه اصلاً خوب نیست. بعضی دیگر هم میگویند که اتفاقاً خیلی هم خوب است!
مشکل از کجا نشأت می‌گیرد؟ چرا این‌قدر دیدگاه افراد در این رابطه متفاوت است. به نظر بنده مشکل از این است که تعریف دقیقی در رابطه با گوش دادن منفعلانه وجود ندارد. بنابراین هرکس بنا به دیدگاه خودش تعریفی از این عبارت می‌کند و بر اساس آن تفسیر خود را اعلام می‌کند. اگر به‌طور عمیقی سخنان دو طرف گوش دهیم متوجه می‌شویم که هر دو یک دیدگاه مشترک دارند اما بخشی از آن را میگویند. برای اینکه بیشتر متوجه شوید ادامه‌ی مقاله را بخوانید.
بسیار ممنونم
گوش دادن منفعلانه خوب است؟
بررسی گوش دادن منفعلانه با نظریات علمی در رابطه با یادگیری زبان
به نظر من به‌جای اینکه خودمان را در هر زمینه‌ای پروفسور بدانیم و اظهارنظر کنیم، شاید بد نباشد که به دیدگاه متخصصان و پروفسورهای واقعی آن زمینه رجوع کنیم و ببینیم که آن‌ها چه میگویند و حرف حسابشان چیست. آن‌وقت میتوانیم تفسیر بهتری از این‌جور مسائل داشته باشیم.
یکی از نظریات مهمی که درزمینهٔ یادگیری زبان، در دهه‌های اخیر ارائه‌شده است نظریه‌ی داده‌های ورودی جناب آقای پروفسور کرشن است که بنده تا حدی به آن، در پست چگونه زبان انگلیسی یاد میگیریم پرداختم. این نظریه تا حد بسیار زیادی از سؤالات مرتبط با یادگیری زبان انگلیسی را پاسخ می‌دهد. بنابراین بگذارید خلاصه‌ی کوچکی از این نظریه را در اینجا بیاورم.
در نظریه‌ی داده‌های ورودی آمده است که اگر زبان‌آموز درگیر منابعی بشود که برای وی قابل‌فهم باشد و اندکی نیز از سطح فعلی وی بالاتر باشد، قطعاً یادگیری صورت می‌گیرد.
نکته‌ی مهم در این نظریه، قابل‌فهم بودن مطلب است. یعنی comprehensible input. به‌عبارت‌دیگر، اگر مطلبی قابل‌فهم نباشد، آن مطلب برای یادگیری زبان انگلیسی مناسب نیست. حال بایستی به این سؤال پاسخ دهیم که شرایط قابل‌فهم بودن یک مطلب چیست؟ به نظر بنده وقتی یک مطلبی قابل‌فهم است که حداقل دو شرط زیر برای آن برقرار باشد:
به آن توجه شود. اجزاء و ساختار آن قابل‌فهم باشد. (در اینجا لغت و گرامر)
دومین شرط که کاملاً واضح است. اگر مطلبی بخوانیم و بشنویم درحالی‌که بیشتر کلمات و ساختارهای استفاده‌شده را نفهمیم، ذهن ما با آن مطلب مثل نویز برخورد می‌کند و هیچ درکی از آن ندارد. طبیعتاً هیچ پیشرفتی نیز صورت نمی‌گیرد.
اما اولین شرط، نکته‌ای بسیار کلیدی است که گره از راز نظریات متفاوت در رابطه با گوش دادن منفعلانه را می‌گشاید. حتی در زبان فارسی که این‌قدر آن را بلد هستیم، اگر به مطلبی توجه نکنیم، آن را نمی‌فهمیم. به همین سادگی. هرچقدر که توجه ما بیشتر و بهتر باشد، به همان اندازه آن را بیشتر و بهتر می‌فهمیم. بنابراین فرض کنید تلویزیون روشن است و در حال پخش اخبار فارسی است. طبیعتاً اگر ما خواب باشیم، هیچ‌چیزی از آن را متوجه نمی‌شویم. نیز اگر حواسمان جای دیگری باشد بازهم هیچ‌چیزی از آن را نمی‌فهمیم. به‌عبارت‌دیگر صرفاً به خاطر اینکه مطالب از یک گوشمان وارد شود و از دیگری خارج شود و هیچ تحلیلی روی آن صورت نگیرد دلیلی بر فهم آن نمی‌شود.
بنابراین، اینکه کانال رادیویی و یا تلویزیونی را به زبان انگلیسی روشن کنیم، و بدون توجه به آن به کارهای دیگر بپردازیم، و صرفاً به خاطر اینکه در پس‌زمینه، مطلبی به زبان انگلیسی در حال پخش است، امیدوار باشیم که زبان انگلیسی‌مان تقویت شود، اصلاً درست نیست. این همان چیزی است که مخالفان گوش دادن منفعلانه به آن اشاره می‌کنند. یعنی آن‌ها معتقدند که گوش دادن منفعلانه یعنی گوش دادن بدون هیچ توجهی. که کاملاً هم حرفشان با این فرض درست است. اگر گوش دادن به زبان انگلیسی بدون توجه و یا با توجه بسیار کم باشد، تقریباً هیچ پیشرفتی در سطح زبان انگلیسی‌زبان‌آموز صورت نمی‌گیرد. یکی از محصولات پر تبلیغی که با دانستن این مسئله کاملاً زیر سؤال می‌رود، محصولاتی تحت عنوان آموزش زبان انگلیسی در خواب است که قبلاً در مورد آن بحث کرده بودم. در چه شرایطی گوش دادن منفعلانه مفید است؟
با توجه به مطالب بالا، گوش دادن منفعلانه، اگر با توجه کافی صورت بگیرد، بسیار مفید خواهد بود. گوش دادن منفعلانه مزایای زیادی برای زبان‌آموز می‌تواند داشته باشد:
در هر زمانی قابل انجام است. به‌عنوان‌مثال وقتی در حال ورزش پیاده‌روی در یک پارک هستید، کاملاً می‌توانید درصد قابل‌توجهی از حواستان را به گوش دادن منفعلانه اختصاص دهید. معمولاً بدون هیچ استرسی و کاملاً دلپذیر است. چه کسی از دیدن یک فیلم زبان‌اصلی زیبا لذت نمی‌برد؟
لازم نیست که با کسی قراری گذاشت و یا سر هیچ کلاسی رفت.
زبان‌آموز کاملاً مختار است که به هر چه دلش می‌خواهد گوش کند . هزینه‌ی بسیار کمی دارد.
به‌راحتی می‌تواند توسط زبان‌آموز مدیریت شود.
فنّاوری‌های جدید، استفاده از آن را بسیار ساده کرده است
تنها نکته‌ای که زبان‌آموز بایستی همیشه به آن توجه داشته باشد، همان دو شرطی است که در بالا گفتم.
گوش دادن منفعلانه اگر با توجه مطلوبی صورت بگیرد بسیار مفید است.
گوش دادن منفعلانه مفید است، گوش دادن فعالانه (active listening) مفیدتر!
هرچقدر گوش دادن منفعلانه، با رعایت دو شرط بالا، برای یادگیری زبان انگلیسی مفید باشد؛ گوش دادن فعالانه بسیار مفیدتر است. هم سرعت یادگیری بسیار بالاتر می‌رود، هم کیفیت آن. اما طبیعتاً تلاش بیشتری نیز می‌طلبد.
برای اینکه فعال‌تر گوش دهید، کارهای زیر را پیشنهاد می‌کنم:
استفاده از تکنیک سایه
تکنیک سایه، که قبلاً آن را در نوشته‌ی یادگیری زبان انگلیسی با فیلم گفته بودم؛ می‌تواند به‌راحتی گوش دادن منفعلانه را به گوش دادن فعالانه تبدیل کند. در این تکنیک شما دقیقاً مثل یک سایه هر چه که گوینده می‌گوید را به همراه وی میگویید. حتی بایستی حالات روحی وی را تقلید کنید. یعنی اگر گوینده در حال خنده چیزی را می‌گوید شما نیز در حال خنده بگویید. و به همین ترتیب برای حالات دیگر. شاید این تکنیک برای بار اول خیلی سخت باشد اما پس‌ازاینکه چند بار، مطلبی را گوش دادید می‌توانید رفته‌رفته این تکنیک را پیاده‌سازی کنید.
داستان‌های کوتاه به همراه سؤال و جواب
برای اینکه مکالمه زبان انگلیسی داشته باشید حتماً لازم نیست که با یک انگلیسی‌زبان صحبت کنید و یا با دوستتان جلسه‌ای در این رابطه بگذارید. اگرچه آن‌ها می‌تواند موارد بهتری باشد اما این کاری نیز که الآن پیشنهاد می‌دهم دست‌کمی از آن ندارد.
در دروس انگلیسی قدرت و مهارت نرم‌افزار زبانشناس، هر درس شامل یک قسمت به نام داستان کوتاه است. در اینجا مدرس یک داستان کوتاه نقل می‌کند و از آن تعداد بسیار زیادی سؤال کوتاه به روش‌های مختلف می‌پرسد که شما بایستی آن‌ها را جواب دهید. این سؤال و جواب‌ها، فضا را به یک مکالمه‌ی واقعی بسیار نزدیک می‌کند. همچنین گرامر زبان انگلیسی را نیز به‌طور ناخودآگاه با این داستان‌های کوتاه یاد می‌گیرید.
خواندن متن به همراه گوینده
اگر همزمان هم به صدای گوینده گوش بدهید و نیز متنی که خوانده می‌شود را نیز داشته باشید و از روی آن بخوانید، فرایند گوش دادن در این حالت بیشتر فعالانه می‌شود.
در نرم‌افزار زبانشناس علاوه بر این قابلیت، شما می‌توانید کارهای زیادی روی لغات انجام دهید که همه‌ی این‌ها را در نوشته‌ی شروع یادگیری زبان انگلیسی با نرم‌افزار زبانشناس توضیح دادم. برای اولین بار که وارد نرم‌افزار میشوید فرض کرده‌ایم که هیچ لغتی را نمی‌دانید و همه‌ی آن‌ها را برایتان هایلایت کرده‌ایم. کم‌کم که شروع به خواندن دروس می‌کنید این قابلیت وجود دارد که لغت‌هایی را که میدانید را به‌سرعت انتخاب کرده و به لیست دانسته‌های خود اضافه کنید. همچنین لغت‌هایی که نمی‌دانید را می‌توانید انتخاب کنید و توضیحی برای آن (از روی دیکشنری) بنویسید. علاوه بر اینکه آن لغت همیشه به‌صورت هایلایت زرد برای شما نمایش داده می‌شود، توضیح آن را نیز همیشه به همراه خود دارد.
خلاصه اینکه در این نرم‌افزار همیشه با صدای گوینده و متنی که نمایش داده می‌شود درگیر هستید و فعالانه‌تر به زبان انگلیسی گوش می‌دهید.
فیلم‌ها را به سبک زبانشناس ببینید
در حالت عادی شما یک فیلم و یا سریال زبان‌اصلی انگلیسی انتخاب می‌کنید و آن را با زیرنویس یا بدون زیرنویس تا آخر می‌بینید و سپس فیلم بعدی را نگاه می‌کنید.
این کار طبیعتاً هم جذاب است و هم برای پیشرفت زبان انگلیسی شما بسیار خوب است. اما اگر فیلم‌ها را به سبکی که بنده در نوشته‌ی یادگیری زبان انگلیسی با فیلم گفته بودم ببینید، زبان انگلیسی شما پس از چند ماه پیشرفت بسیار چشمگیری پیدا می‌کند. زیرا در این روش، درگیری شما با فیلم بسیار بالا است. طبیعتاً روشی که توضیح دادم کمی سخت و وقت‌گیر به نظر می‌رسد اما فراموش نکنید که در زبان انگلیسی آهستگی و پیوستگی است که پس از مدتی، شما را به اهدافتان می‌رساند.
امیدوارم که از خواندن این مطلب لذت برده باشید.
دیدگاه‌ها
مانی باطنی
۲ بهمن ۱۳۹۹
مقاله ی بسیار مفیدی بود . ممنون از وقت و انرژی ای که برای نوشتن این مقاله صرف کردید .