فعل can یکی از افعال مدال (modal) در زبان انگلیسی است که کاربرد زیادی در زبان دارد. استفاده از این فعل قوانین خاصی دارد که در ادامه می‌توانید بخوانید.
فعل مدال چیست؟
قبل از هر چیز بهتر است که ابتدا با فعل مدال آشنا شویم. فعل‌های مدال در زبان انگلیسی نوعی فعل کمکی هستند که از آن‌ها برای نشان دادن ضرورت یا احتمال و توانایی استفاده می‌کنند. البته فعل‌های مدال در زبان انگلیسی تنوع زیادی دارند و هر کدام دارای کاربرد مختلفی هستند. این فعل‌ها عبارت‌اند از:
must, shall, will, should, would, can, could, may, and might
فعل Can؛ از فعل‌های مدال پرکاربرد
فعل Can یکی از پرکاربردترین مدال‌ها است. در مکالمه‌های روزمره و در نوشتار و گفتار رسمی زیاد از آن استفاده می‌شود. در ادامه در مورد این فعل و قوانین استفاده از آن بیشتر بخوانید:
فرم‌های مختلف فعل Can
فعل Can مثل سایر فعل‌های انگلیسی دارای فرم‌های مختلف است؛ مثبت، منفی، سوالی و...
شکل مثبت
فعل Can در حالت مثبت در ابتدای عبارت فعلی قرار می‌گیرد یعنی بعد از فاعل و قبل از فعل دیگر جمله.
We [verb phrase]can take the train to Birmingham.
ما می‌توانیم با قطار به بیرمنگام برویم.
عبارت can take در واقع عبارت فعلی این جمله است و فعل can در ابتدای آن قرار گرفته است.
فعل can را هیچ‌وقت با یک فعل مدال دیگر استفاده نمی‌کنند.
جمله‌ی صحیح زیر را در نظر بگیرید:
He can hear the music from his room sometimes.
او گاهی اوقات می‌تواند موسیقی را از اتاقش بشنود.
این جمله را نمی‌توانید به شکل‌های زیر بیان کنید و دو مثال زیر اشتباه است:
He can might hear the music.
He might can might hear the music.
شکل منفی فعل
شکل منفی این فعل can’t است. همراه با فعل can از فعل‌های کمکی منفی مثل don’t، doesn’t و didn’t استفاده نمی‌کنیم.
I can’t believe you said that!
نمی‌تونم باور کنم که تو اونو گفتی.
جمله‌ی بالا به شکل زیر صحیح نیست:
I don’t can believe you said that!
از حالت کامل و مخفف‌نشده‌ی فعل منفی یعنی cannot (به‌صورت چسبیده و یک کلمه) در موقعیت‌ها و محتواهای رسمی استفاده می‌کنیم یا زمانی که بخواهیم روی چیزی تاکید کنیم. مثل جمله‌ی زیر:
I cannot understand why she behaves like that.
نمی‌تونم بفهمم چرا اینجوری رفتار می‌کنه.
شکل سوالی
برای ایجاد شکل سوالی جمله‌هایی که فعل can دارند، جای فاعل و can را عوض می‌کنیم. برای سوالی کردن از فعل‌های کمکی do و does و did استفاده نمی‌کنیم.
Can this really be true?
آیا این واقعا می‌تواند درست باشد؟
جمله‌ی بالا به شکل زیر صحیح نیست:
Does this can really be true?
Can’t you ask for another day off work?
نمی‌توانید یک روز مرخصی دیگر درخواست کنید؟
از can و can’t در سوال‌های کوتاه یا tag ها استفاده می‌کنیم. این سوال‌ها برای تاکید بیشتر یا برای مطمئن شدن در مورد چیزی در انتهای جملات سوالی استفاده می‌شود. مثل نمونه‌های زیر:
You can’t take photos inside the museum, can you?
شما نمی‌توانید از داخل موزه عکس بگیرید، می‌توانید؟
Abby can speak Japanese, can’t she?
ابی می‌تواند ژاپنی صحبت کند، اینطور نیست؟
کاربردهای Can
از فعل Can در موقعیت‌های مختلفی استفاده می‌شود که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم.
اجازه گرفتن
برای اینکه از کسی در مورد انجام کاری اجازه بگیرید از این فعل استفاده کنید. همچنین برای اجازه دادن هم از همین فعل استفاده می‌شود. مثل نمونه‌های زیر:
Can I take Daisy for a walk?
آیا می‌توانم دیزی را برای پیاده‌روی ببرم؟
Students can use calculators during the exam.
دانش‌آموزان می‌توانند در طول امتحان از ماشین حساب استفاده کنند.
از حالت منفی فعل یعنی can’t برای ممنوع کردن یک چیز استفاده می‌شود؛ زمانی که بخواهیم بگوییم کاری نباید انجام شود. مثل نمونه‌های زیر:
You can’t park there.
شما نمی‌توانید آنجا پارک کنید.
You can’t just take the day off work. You have to have permission in advance.
شما نمی‌توانید روز کاری را مرخصی بگیرید. باید از قبل اجازه داشته باشید.
بیان توانایی
وقتی بخواهیم در مورد توانایی انجام یک کار در حال یا آینده صحبت کنیم از این فعل استفاده می‌کنیم. در نمونه‌های زیر می‌توانید این کاربرد فعل را ببینید:
I can sing one song in Polish.
من می‌توانم یک آهنگ به زبان لهستانی بخوانم.
Can you sleep on your back?
آیا می‌توانید به پشت بخوابید؟
We can go swimming after school tomorrow, if you like.
اگر مایل باشید، فردا بعد از مدرسه می‌توانیم شنا کنیم.
معمولا از فعل can همراه با فعل‌های ادراکی یا حسی استفاده می‌شود مثلا فعل‌های زیر:
hear, see, smell, taste
شنیدن، دیدن، بوییدن، چشیدن
یا اینکه آن را همراه با فعل‌هایی که فرایندی ذهنی را نشان می‌دهند از آن استفاده می‌کنیم. مثل فعل‌های زیر:
guess, imagine, picture, understand and follow
حدس زدن، تصور کردن، تصویر کردن، فهمیدن، دنبال کردن (به‌معنای فهمیدن)
در مثال‌های زیر می‌توانید این کاربرد فعل can را ببینید.
I can hear you.
من می‌توانم صدای شما را بشنوم.
I can see her coming down the road now.
الان می‌تونم ببینمش که داره از جاده پایین میاد.
Can you smell something burning?
آیا می‌توانید بوی سوختگی را حس کنید؟
I can guess why you’re angry.
من می‌توانم حدس بزنم که چرا عصبانی هستید.
We can’t follow these instructions for installing this new DVD player. (We can’t understand these instructions.)
ما نمی‌توانیم این دستورالعمل‌ها را برای نصب این DVD پلیر جدید دنبال کنیم. (ما نمی‌توانیم این دستورالعمل‌ها را درک کنیم.)
قوانین و حقایق کلی
می‌توانیم از can برای صحبت کردن در مورد چیزهایی که فکر می‌کنیم معمولا اما نه همیشه، درست هستند استفاده کنیم.
Reducing cholesterol through diet can be difficult.
کاهش کلسترول از طریق رژیم غذایی می‌تواند دشوار باشد.
(یعنی همیشه و برای همه دشوار نیست اما در حالت کلی دشوار است.)
Fireworks can frighten pets.
آتش‌بازی می‌تواند حیوانات خانگی را بترساند.
Swans can be very vicious.
قوها می‌توانند بسیار شرور باشند.
معمولا از could برای صحبت کردن در مورد چیزی که باور داریم درست است، در زمان حال استفاده نمی‌کنیم.
برای درک بهتر این مورد، مثال‌های زیر را با هم مقایسه کنید:
Exercise can help reduce stress.
ورزش می‌تواند به کاهش استرس کمک کند.
(این جمله یعنی باور داریم این یک حقیقت کلی است.)
Exercise could help reduce stress.
ورزش می‌تواند به کاهش استرس کمک کند.
(این جمله یعنی شما آن را به عنوان یک احتمال در نظر می‌گیرید.)
Finding a hotel in August can be difficult.
پیدا کردن هتل در ماه آگوست می‌تواند دشوار باشد.
(این جمله یعنی بر اساس تجربه یا دانش قبلی، باور داریم که این یک حقیقت کلی است.)
Finding a hotel in August could be difficult.
پیدا کردن هتل در ماه آگوست ممکن است دشوار باشد.
(در این حالت فقط آن را یک احتمال در نظر می‌گیریم. به همین دلیل در فارسی می‌توانید آن را «ممکن است» ترجمه کنید.)
بیان احتمال
گاهی برای بیان احتمال یا زیر سوال بردن یک احتمال از can استفاده می‌کنیم.
We can go to Rome in June because both of us have a week off work.
ما می‌توانیم در ژوئن به رم برویم زیرا هر دوی ما یک هفته مرخصی داریم.
(یعنی برای ما این امکان وجود دارد که به سفر برویم چون مرخصی داریم.)
Well, how can you be on a diet if you buy so much chocolate?
خوب، اگر اینقدر شکلات بخرید چطور می‌توانید رژیم بگیرید؟
(یعنی فکر می‌کنیم با وجود خرید شکلات، احتمال رژیم گرفتن وجود ندارد.)
برای حدس زدن و پیشگویی کردن؛ can’t به عنوان شکل منفی must
وقتی می‌خواهیم چیزی را حدس بزنیم یا پیشگویی کنیم، از can’t به‌جای شکل منفی must استفاده می‌کنیم. همچنین برای حالت منفی must have + -ed از can’t have + -ed استفاده می‌کنیم.
دو فرمول Can’t و can’t have + -ed، احتمال شدید را بیان می‌کنند. برای درک بهتر این کاربرد به مثال‌های زیر دقت کنید:
Who owns this blue coat? It must be yours.
It can’t be mine. It’s too big.
این کت آبی برای کیه؟ باید مال شما باشه.
نمی‌تونه مال من باشه. خیلی بزرگه.
در جمله‌ی اول از must برای حدس زدن در مورد مالک کت استفاده شده است. در واقع آن را یک احتمال قوی در نظر گرفته است. در جمله‌ی دوم از can’t برای بیان یک احتمال شدید و منفی استفاده شده است. کت خیلی بزرگ است پس نمی‌تواند احتمال اول درست باشد.
Roy must have made a lot of money.
He can’t have done it. He doesn’t even own a house.
روی باید پول زیادی به دست آورده باشد.
او نمی‌تونه این کارو انجام بده. او حتی خانه هم ندارد.
در جمله‌ی اول استنباط شده است که روی پول زیادی به دست آورده است. اما در جمله‌ی دوم این احتمال بسیار ضعیف در نظر گرفته شده و منفی بودن شدید این احتمال با can’t بیان شده است.
برای درخواست کردن
از فعل can در حالت سوالی برای درخواست کردن استفاده می‌کنیم. مثل نمونه‌های زیر:
Those cakes look so good. Can I try one?
این کیک‌ها خیلی خوب به نظر می رسند. می‌توانم یکی را امتحان کنم؟
Can I have your surname?
آیا می‌توانم نام خانوادگی شما را بپرسم؟
Can you help me with this form?
می‌توانید در مورد این فرم به من کمک کنید؟
برای سرزنش و ملامت کردن
از فعل can’t در حالت پرسشی می‌توانیم برای تقاضا کردن از دیگران برای انجام ندادن کاری که دوست نداریم انجام دهند، استفاده کنیم. یا اینکه بخواهیم کاری انجام دهند که در حال انجام آن نیستند و ما می خواهیم که انجام دهند. برای درک بهتر این کاربرد، مثال‌های زیر را بخوانید:
Can’t you stop making that awful noise?
نمی‌توانی جلوی آن صدای وحشتناک را بگیری؟
(یعنی جلوی آن صدا را بگیر.)
Why can’t you just be nice to her instead of upsetting her?
چرا نمی‌توانید به جای ناراحت کردنش با او خوب رفتار کنید؟
(برای سرزنش کردن)
برای پیشنهاد دادن
گاهی اوقات برای پیشنهاد دادن هم می‌توانید از حالت پرسشی can استفاده کنید. مثل نمونه‌های زیر:
Can I help you lift that?
می‌تونم به شما کمک کنم آن را بلند کنید؟
Can we do anything for you?
آیا می‌توانیم کاری برای شما انجام دهیم؟
حالت گذشته‌ی Can
احتمالا تا الان برای شما سوال شده که حالت گذشته‌ی Can چه می‌شود.
گذشته‌ی can فعل could است. در مثال‌های زیر می‌توانید کاربرد آن را ببینید:
In those days, you could buy everything in the local shop. Now we have to go to the big supermarket for everything.
آن روزها می‌توانستید همه چیز را از مغازه‌های محلی بخرید. حالا باید برای همه چیز به سوپرمارکت بزرگ برویم.
We asked the security guards if we could go backstage to meet the band.
از نگهبانان پرسیدیم که آیا می‌توانیم برای ملاقات با گروه به پشت صحنه برویم.
اگر بخواهیم در مورد احتمال چیزی در زمان گذشته سوال کنیم، از فرمول can’t have +-ed استفاده می‌کنیم. مثل نمونه‌ی زیر:
You can’t have arrived here earlier than me.
شما نمی‌توانید زودتر از من به اینجا بیایید.
مشکلات رایج در استفاده از Can
در استفاده از این کلمه مشکلاتی وجود دارد که معمولا زبان‌آموزان تکرار می‌کنند. در ادامه چند نکته برای جلوگیری از این مشکلات را بخوانید:
کلمه‌ی cannot را پیوسته و در قالب یک کلمه استفاده کنید.
The children cannot be left unsupervised at any time.
کودکان را نمی‌توان هیچ وقت بدون نظارت رها کرد.
این جمله به شکل زیر صحیح نیست:
The children can not be left unsupervised …
برای صحبت کردن در مورد توانایی‌ها در زمان گذشته از could استفاده می‌کنیم؛ نه can.
They could see a light on in the house as they drove past at 10 pm.
ساعت ۱۰ شب هنگام عبور از خانه می‌توانستند چراغی روشن در خانه ببینند.
جمله‌ی بالا به شکل زیر صحیح نیست:
They can see a light on in the house…
فعل Can در حالت غیرشخصی
گاهی اوقات زمانی که از You can و Can you…? استفاده می‌کنیم، منظورمان دوم شخص جمع نیست و به تمام افراد در مجموع اشاره دارد. مثلا در نمونه‌های زیر:
You can see many stars at night from here.
از اینجا می‌توانید ستاره‌های زیادی را در شب ببینید.
(یعنی مردم در حالت کلی، می‌توانند ستاره‌ها را ببینند.)
در واقع این ضمیر به شخص شما برنمی‌گردد و برای تمام مردم بیان شده است.
You can't run naked in the middle of the street.
شما نمی‌توانید برهنه وسط خیابان بدوید.
این هم یک قانون کلی برای همه است و شخص شما مد نظر نیست.
جمع‌بندی
فعل can یکی از افعال مدال در زبان انگلیسی است که کاربردها و گرامر خاص دارند. در مطلب بالا در مورد کاربردهای آن و نکاتی که باید در مورد can بدانید، یاد گرفتید. با تمرین و تکرار این قوانین ملکه‌ی ذهنتان می‌شود و می‌توانید به‌راحتی از آن در گفتار و نوشتار خود به زبان انگلیسی استفاده کنید.
