برای درک بهتر دانش آموزان، خودتان را جای آن‌ها بگذارید. فرض کنید اولین جلسه‌ی آموزش زبان چینی شرکت کرده‌اید؛ غریبه‌ای وارد کلاس می‌شود و با زبان ناشناخته‌ای شروع به صحبت با شما می‌کند و انتظار دارد با همان زبان عجیب و غریب با او صحبت کنید. حالا درک می‌کنید که این حس چقدر بد و آزاردهنده است؟ برای کم کردن چالش‌های آموزش زبان انگلیسی نکات مهمی را باید مد نظر داشته باشید. تدریس اصولی یک مهارت و هنر است که با شناخت قواعد آن می‌توانید تبدیل به یکی از بهترین‌ها در حوزه‌ی کاری خودتان بشوید.
برای تدریس زبان انگلیسی از کجا شروع کنم؟
در صورتی می‌توانید در این حرفه موفق شوید که واقعا عاشق معلمی باشید. در شغل معلمی نباید انتظار درآمد‌های آنچنانی از شغلتان داشته باشید. جذابیت و محبوبیت استادان زبان باعث می‌شود که بسیاری از افراد جذب این حرفه شوند. وظیفه‌ی اصلی معلم زبان آموزش لغات و ساختار‌های زبانی به افرادی است که با زبان انگلیسی آشنایی کافی ندارند.
معلمان زبان انگلیسی ممکن است افراد بومی (native) باشند یا کسانی که زبان انگلیسی را به‌عنوان زبان دوم در سطح بسیار حرفه‌ای آموخته باشند. بیشتر استادان زبان انگلیسی دارای مدرک دانشگاهی مرتبط با زبان انگلیسی مثلا زبان و ادبیات انگلیسی، مترجمی زبان انگلیسی و… هستند اما باید بدانیم صرفا داشتن مدرک لازمه‌ی یک معلم عالی نیست. برای تدریس، دانستن فوت‌و‌فن‌های تدریس ضروری است؛ در غیر اینصورت هم وقت خودمان هم وقت شاگردانمان را هدر می‌دهیم.
در ادامه این مقاله به معرفی ۱۸ مورد از مهم‌ترین استراتژی‌های تدریس زبان انگلیسی پرداخته‌ایم، همراه ما باشید تا از این مسیر منحرف نشوید.
۱. با زبان‌آموزانتان ارتباط صمیمی برقرار کنید
اصولا زبان‌آموزان از فردی که با او احساس راحتی نمی‌کنند چیزی یاد نمی‌گیرند. سعی کنید یخ بین خودتان و زبان آموزان را بشکنید. راجع به علایق آن‌ها سوال بپرسید و سعی کنید آن‌ها را بهتر بشناسید؛ در اینصورت خواهید دید که برقراری ارتباط با آن‌ها بسیار ساده‌تر می‌شود. زبان‌آموزان را با اسم کوچکشان خطاب کنید و اجازه دهید آن‌ها هم تا حدودی با شما صمیمی شوند. هر چه رابطه‌ی بین شما و زبان‌آموزان قوی‌تر باشد آن‌ها راحت‌تر می‌توانند از شما سوال بپرسند و در این جو صمیمی، بیشتر آمادگی پذیرش اطلاعات از جانب شما را دارند.
۲. آرام و شمرده حرف بزنید
برای اینکه زبان‌آموزان تلفظ صحیح کلمات و آوا‌ها را خوب یاد بگیرند باید کلمات را آرام و شمرده بگویید. برخی به‌اشتباه فکر می‌کنند افراد مسلط به زبان انگلیسی با سرعت بالا صحبت می‌کنند که این امر کاملا اشتباه است. در مرحله‌ی یادگیری، سرعت کم و تلفظ صحیح در صحبت کردن بسیار مهم است. تا جایی که ممکن است به این موضوع پایبند باشید و در کلاس با صدای بلند و رسا صحبت کنید تا مطمئن شوید همه‌ی زبان‌آموزان متوجه کلمات شما شده‌اند.
۳. در تدریس منظم باشید
رفتن به کلاس، بدون برنامه‌ریزی و این طرز فکر که «زمان کلاس را یک جوری پر می‌کنم» اصلا فکر خوبی نیست. دانش‌آموزان کاملا متوجه این بی‌برنامگی هستند و در این صورت انگیزه‌ی خود را برای یادگیری از دست می‌دهند.
قبل از شروع کلاس دقیقا مطالبی که قرار است تدریس کنید را آماده کنید و با برنامه‌ریزی دقیق قبلی وارد کلاس شوید. اجازه دهید دانش آموزان بدانند که در کار خود جدی هستید و زبان‌آموزان هم می‌دانند که باید در انجام تکالیف جدی باشند. به‌علاوه اگر زمان‌بندی مشخصی برای فعالیت‌های مختلف کلاسی داشته باشید این کار باعث شفافیت شما در تدریس می‌شود و زبان‌آموزان از اهداف و نتیجه‌ای که باید از هر بخش بگیرند آگاه می‌شوند.
۴. محیط آرامی را در کلاس فراهم کنید
محیطی را فراهم کنید که در آن زبان‌آموزان احساس آرامش و امنیت کنند و بتوانند فرایند طبیعی آموزش یعنی اشتباه کردن را طی کنند. فراموش نکنید که در طی یادگیری، زبان آموزان اشتباه می‌کنند و معلم با صبوری اشتباهات آن‌ها را اصلاح می‌کند.
صبور باشید و زمان کافی را برای جواب دادن به سوالات به دانش آموزان‌تان بدهید. به پاسخ‌ها و رفتار‌های مثبت زبان‌آموزان جایزه بدهید. استراتژی‌های مثبت انگیزشی در فراهم کردن محیط آرام فیزیکی و عاطفی بسیار کارساز هستند.
۵. از مثال‌های عملی در کلاس استفاده کنید
استفاده از پانتومیم و زبان بدن در کلاس برای تدریس بعضی مطالب، به‌خصوص در زمینه‌ی گرامر می‌تواند تاثیر به‌سزایی در درک مطالب داشته باشد. برای مثال برای تدریس کلمات on (روی) و under (زیر) می‌توانیم خیلی خلاقانه از زبان بدن‌مان استفاده کنیم. این روش تدریس، مفاهیم را در ذهن زبان‌آموزان حک می‌کند و یکی از روش‌های عالی برای تدریس زبان انگلیسی است.
۶. موضوعات را قابل لمس کنید. نشان دهید، نگویید!
یکی از گام‌های مهم تدریس زبان انگلیسی استفاده از نشانه‌های بصری مانند تدریس با وسایل کمک‌آموزشی، نقاشی روی تخته یا نمایش عکس و ویدئو است. برای درک بهتر موضوع تدریس، از زبان‌آموزان بخواهید تجربیات شخصی خود در موقعیت‌های مشابه را بیان کنند و در تدریس با شما همراه شوند تا کاملا با موضوع درگیر شده و مفاهیم را به‌خوبی درک کنند.
۷. همیشه به‌طور منظم یادگیری زبان‌آموزان را بررسی کنید
فرض کنید هنگام تدریس در کلاس، زبان‌آموزان ساکت نشسته‌اند و به شما توجه می‌کنند. شاید بگویید این بسیار خوب است اما باید در نظر داشته باشید که بسیاری از دانش‌آموزان ترس از پرسیدن سوال دارند، یعنی موضوع درس را کامل نفهمیده‌اند اما نمی‌گویند. برای حل این مشکل به‌صورت مستمر سوال بپرسید و چک کنید که آیا دانش آموزان واقعا درس را متوجه شده‌اند یا نه. اجازه ندهید حس شرمندگی در مقابل همکلاسی‌ها باعث ایجاد مشکل در یادگیری شود.
۸. به‌طور مستمر مطالب جلسات گذشته را مرور و یادآوری کنید
اگر این مرور مستمر صورت نگیرد، دروس جلسات قبل فراموش می‌شوند. دقت کنید که در اینجا منظور ما از مرور، تدریس دوباره‌ی مطالب گذشته نیست. بلکه این است که همواره حین تدریس مطالب جدید، زبان‌آموزان را وادار کنید از واژگان و ساختار‌هایی که در جلسات قبل آموخته‌اند استفاده کنند.
۹. خودتان را با شرایط مختلف و اتفاقات ناگهانی کلاس وفق دهید (انعطاف‌پذیر باشید)
مطمئنا برای شما هم پیش آمده که با برنامه‌ریزی وارد کلاس شده باشید اما برنامه‌ها آن‌طور که پیش‌بینی کرده‌اید جلو نرفته باشد. ممکن است زبان‌آموزان به شیوه‌ی تدریس شما پاسخ مثبت نداده باشند یا روش تدریس شما برای موضوع آن جلسه جواب نداده باشد. در اینصورت باید بلافاصله روش تدریس خود را تغییر دهید که این کار مستلزم دانستن روش‌های مختلف تدریس است. همواره مطالعه داشته باشید و با همکاران خود در این رابطه گفت‌وگو و تبادل نظر کنید و از تجارب ارزشمند دیگران در کلاس خود استفاده کنید.
۱۰. زبان‌آموزان را به مشارکت در تدریس تشویق کنید
از تمرین‌های ساده که باعث مشارکت زبان‌آموزان در تدریس می‌شوند استفاده کنید. از تمرینات بصری مثل عکس و فیلم و... بهره ببرید. برای تشویق زبان‌آموزان می‌توانید از بازی‌ها و مسابقه‌های رقابتی استفاده کنید. حس رقابت در آن‌ها را برانگیزید و آن‌ها را به مشارکت در مسابقه‌های انفرادی و گروهی تشویق کنید. این کار آموزش را جذاب و شاد می‌کند و انگیزه‌ی یادگیری زبان‌آموزان را افزایش می‌دهد.
۱۱. قبل از استفاده از کلمات جدید آن‌ها را تدریس کنید
قبل از شروع تدریس درس جدید فهرستی از کلمات درس را آماده کنید و ابتدا آن‌ها را تدریس کنید. با استفاده از عکس و فیلم و روش‌های مختلف، ابتدا زبان‌آموزان را با کلمات جدید آشنا کنید، سپس شروع به تدریس درس جدید کنید. این کار باعث درک و فهم آسان‌تر درس جدید می‌شود و زبان‌آموزان راحت‌تر مطالب جدید را فرامی‌گیرند.
۱۲. شناخت کافی از زبان‌آموزان داشته باشید
با داشتن شناخت از خلق‌وخو، علایق، فرهنگ و خانواده‌ی زبان‌آموزان می‌توانید تجربه‌ی یک تدریس بهتر را داشته باشید. با شناخت هر فرد روش تدریس مناسب با همان فرد را می‌توانید انتخاب کنید و به کار ببرید. این کار باعث افزایش موفقیت شما در تدریس و موفقیت زبان‌آموزان در یادگیری می‌شود.
۱۳. با تکنولوژی دوست باشید
دنیایی که در آن زندگی می‌کنیم جهانی دیجیتالی است؛ پر از ابزار‌ها و برنامه‌های دیجیتالی که کیفیت زندگی ما را بالا برده و زندگی را برایمان آسان‌تر کرده‌اند. در بحث تدریس هم می‌توانیم از برنامه‌های دیجیتالی در جهت مثبت بهره ببریم. در نظر داشته باشید که دنیای دیجیتال مانند چاقوی دو طرفه است. مراقب باشید با استفاده‌ی بیش‌ازحد از ابزار‌های دیجیتالی به کیفیت تدریس خود لطمه نزنید.
۱۴. استراتژی‌های مختلف تدریس را در کلاستان تمرین کنید
تنها به یک مدل تدریس پایبند نباشید. مطالعه داشته باشید و دانش خود را همیشه به‌روز نگه دارید، استراتژی‌های مختلف تدریس را بشناسید و در موقعیت‌های گوناگون یا در مقابل زبان‌آموزان با ویژگی‌های مختلف از آن‌ها بهره ببرید. هر کلاس ممکن است به یک مدل یا ترکیبی از استراتژی‌های تدریس پاسخ مثبت دهد، پس برای تدریس یک درس جدید باید استراتژی‌های مختلف تدریس را در کلاستان تمرین کنید و بهترین روش تدریس را با آزمون و خطا برای کلاستان پیدا کنید.
۱۵. مطالب را به ساده‌ترین زبان ممکن بیان کنید
یکی از ابتدایی‌ترین و مهم‌ترین موارد در کلاس‌های آموزش زبان انگلیسی ارائه‌ی مطالب به ساده‌ترین روش ممکن است. در کلاس از جملات پیچیده و سنگین استفاده نکنید. همین که بگویید: «کتاب‌هایتان را باز کنید» و با حرکات دست و بدن خود این را نشان دهید کافی است. از اینکه همه‌ی زبان‌آموزان حتی ضعیف‌ترین آن‌ها متوجه منظور شما شده‌اند مطمئن شوید.
۱۶. به زبان‌آموزان برای تمرین‌های مختلف زمان کافی بدهید
قبل از اینکه به زبان‌آموزان خود تمرین نوشتاری بدهید چندین بار ساختار جدید زبانی را باهم تمرین و تکرار کنید؛ تک‌به‌تک با شما و سپس در قالب گروه‌های دو و سه نفری. به آن‌ها بگویید که اگر در طول تمرین دچار خطا و اشتباه شدند اصلا اشکالی ندارد. زبان‌آموزان را از اشتباه کردن نترسانید و به آن‌ها بگویید که اشتباه، جزیی از روند طبیعی آموزش است. بعد از اینکه از یادگیری ساختار جدید مطمئن شدید حالا می‌توانید از زبان‌آموزان تمرین نوشتاری بخواهید. برای آن‌ها زمان کافی برای پاسخ را در نظر بگیرید.
۱۷. همیشه تشویق جواب می‌دهد؛ نه تنبیه!
اگر زبان‌آموزی به سوال شما پاسخ اشتباه داد هرگز او را در مقابل همکلاسی‌هایش شرمنده نکنید. هرگز با صدای بلند نگویید که جواب اشتباه است. می‌توانید با جمله‌‌ی: اوکی، خوب است! جواب درست را خودتان تکرار کنید تا هم او یاد بگیرد و هم بقیه‌ی زبان‌آموزان جواب درست را بشنوند. تشویق مکرر باعث پیشرفت و علاقه‌ی زبان‌آموزان به درس می‌شود و تنبیه و احساس شرمندگی در مقابل بقیه‌ی دوستان و همکلاسان، زبان‌آموز را برای همیشه از درس زبان انگلیسی متنفر می‌کند.
۱۸. خسته‌کننده نباشید
کلاس‌های خشک و جدی، بازدهی زبان‌آموزان را به‌شدت پایین می‌آورد. آموزش زبان انگلیسی مبحثی کاملا جدی و مهم است اما به این معنی نیست که کلاس‌های زبان نباید جنبه‌ی سرگرم‌کننده داشته باشند. از فعالیت‌های جذاب و سرگرم‌کننده برای تدریس استفاده کنید، زبان‌آموزان را مجبور نکنید کاربرگ‌های کتب درسی که پر از نوشته هستند و هیچ عکسی ندارند را پر کنند. از روش‌های خلاقانه برای تدریس استفاده کنید. خلاقیت در تدریس یعنی انجام دادن کارها و تمرین‌های تکراری به‌شکلی متفاوت که برای زبان‌آموزان جذابیت بیشتری داشته باشد.
سخن پایانی
اگر وارد حوزه‌ی تدریس زبان انگلیسی شده‌اید همیشه جا برای پیشرفت وجود دارد. در این مقاله ما فقط به گوشه‌ای از استراتژی‌های تدریس زبان انگلیسی اشاره کردیم تا مسیر را کمی برای شما هموار کنیم. به یاد داشته باشید اطلاعات یک معلم خوب همیشه باید به‌روز باشد. اگر فکر می‌کنید علاقه و استعداد لازم برای تدریس زبان انگلیسی را دارید باید اپلیکیشن زبانشناس را داشته باشید. این اپلیکیشن با داشتن بخش‌های متنوع و جذاب مطمئنا در تدریس، دست راست شما خواهد بود. می‌توانید از زبانشناس به‌عنوان یک کمک‌معلم عالی در کلاس‌هایتان استفاده کنید. مطالعه‌ی روزانه را فراموش نکنید و از این فرصتی که در اختیار شماست نهایت لذت را ببرید. معلمی عشق است.
سوالات متداول در زمینه‌ی آموزش زبان انگلیسی:
- آیا فقط داشتن مدرک مرتبط با زبان انگلیسی برای تبدیل شدن به مدرس زبان عالی کافیست؟
جواب سوال واضح است، خیر. برای مدرسان داشتن مدرک فقط یکی از ده‌ها شرایط لازم است. تدریس مسئولیت دارد. برای یک مدرس خوب، داشتن خلاقیت، دانش تدریس و وجدان کاری از ضروریات است.
- بهتر است برخورد معلم با زبان‌آموزان جدی باشد یا دوستانه؟
هر چه معلم ارتباط عاطفی نزدیک‌تر و بهتری با زبان‌آموزان برقرار کند، محیط کلاس برای یادگیری زبان بسیار مناسب‌تر خواهد بود.
