در زمان‌های قدیم برای برگزاری کلاس زبان به چند وسیله محدود نیاز داشتیم: یک تخته سیاه، کتاب درسی و چند نیمکت! اما آن دوران گذشته و هم‌اکنون فرآیند آموزش زبان انگلیسی در کلاس درس به گونه‌ای است که به چندین وسیله مختلف برای این کار نیاز داریم؛ از ابزارهای دیجیتال مثل کامپیوتر و نمایشگرهای بزرگ گرفته تا اسباب‌بازی‌های مختلفی که در کلاس‌های کودکان به کار می‌آیند. با ما همراه باشید تا همه وسایلی را که برای داشتن یک تدریس بدون نقص در کلاس زبان نیاز دارید بررسی کنیم.
فهرست وسایل لازم برای کلاس زبان کودکان
اگر به کودکان و مخصوصا به خردسالان زبان آموزش می‌دهید، در بین انواع وسایل کمک آموزشی در تدریس زبان انگلیسی که به آن‌ها نیاز دارید، آن‌هایی که بیشتر به اسباب‌بازی شباهت دارند به کار شما خواهند آمد. در واقع می‌توانید از ابزارهای دیجیتال برای پخش انواع محتواهای صوتی و تصویری برای کودکان استفاده کنید؛ یک راه دیگر نیز پیش رویتان وجود دارد: بیشتر بازی کنید و در بین بازی‌ها، از محتواهای چندرسانه‌ای نیز بهره ببرید. روش اول احتمالا بیشتر برای کلاس‌های نوجوانان مناسب باشد تا کودکان و خردسالان.
اگر اطلاعات زیادی درباره بازی‌های مناسب کلاس زبان کودکان ندارید، حتما نگاهی به مقاله بازی‌های کودکانه برای کلاس زبان داشته باشید؛ در آن مقاله به فهرست بلندی از انواع بازی‌ها و اسباب‌بازی‌هایی که برای بازی در کلاس کودکان نیاز دارید دسترسی خواهید داشت. در ادامه تنها به برخی از موارد مهم‌تر در بین بازی‌ها اشاره خواهیم کرد.
۱. انواع اسباب‌بازی‌ها و لگوها
شاید مهم‌ترین نکته درباره آموزش به کودکان، به شیوه کنترل انرژی آن‌ها و یافتن راه‌هایی برای تخلیه درست و به‌موقع آن در طول کلاس باشد. این موضوع برای کلاس‌هایی که بالای یک ساعت زمان می‌برند اهمیت بیشتری دارد. بنابراین، برای زنگ‌های تفریح درون‌کلاسی کودکان برنامه داشته باشید! آن‌ها به زمان‌هایی برای بازی کردن (و فقط بازی کردن! نه انجام بازی‌های درسی) نیاز دارند.
بهتر است از انواع اسباب‌بازی‌هایی که به رشد خلاقیت آن‌ها نیز کمک می‌کند بهره بگیرید؛ اسباب‌بازی‌هایی نظیر لگو، خمیربازی، بازی‌های ساختنی آهنربایی، انواع اسباب‌بازی‌های چوبی نظیر دومینوها، وسایل نقاشی، پازل‌های مناسب هر رده سنی و… کمک بگیرید. آنچه استفاده از این اسباب‌بازی‌ها را در کلاس درس باارزش‌تر می‌کند، این است که در بسیاری مواقع می‌توانید برای تدریس خود نیز آن‌ها را به کار ببرید و کلاسی جذاب‌تر برای کودکان رقم بزنید.
۲. عروسک دستی!
استفاده از عروسک‌های کوچک انگشتی یا عروسک‌های دستی نقشی شگفت‌انگیز در جلب توجه کودکان به شما و همچنین متمرکز ماندن آن‌ها بر درس دارد. پیشنهاد می‌کنیم حتما آن را امتحان کنید و خودتان به معجزه آن در بهبود کیفیت کلاس‌ها پی ببرید؛ چراکه مطمئنا کودکان با عروسکی که با صدایی کودکانه صحبت می‌کند، راحت‌تر ارتباط برقرار می‌کنند. بنابراین اگر چند شاگرد خجالتی و کم‌حرف دارید، می‌توانید با کمک عروسک دستی خود با آن‌ها دوست شوید و مشارکت این دسته از کودکان را در کلاس افزایش دهید.
آنچه در استفاده از عروسک دستی اهمیت زیادی دارد، این است که وظیفه خاصی را به عروسک یا عروسک‌های مختلف واگذار کنید و به نوعی برای آن‌ها شخصیت‌سازی کنید. اگر بدون نظم و برنامه‌ریزی قبلی و به‌طور مکرر از عروسک استفاده کنید، ممکن است پس از مدتی عروسک شما باورپذیری خود را نزد کودکان از دست بدهد و اثر اولیه را نداشته باشد. اما با شخصیت‌سازی درست برای عروسک‌ها، می‌توانید به‌طور مداوم اثربخشی آن‌ها را بیشتر کنید.
۳. وسایل لازم برای پخش انواع کارتون‌ها و موسیقی‌های کودکانه
اگر بتوانید از یک نمایشگر یا ویدیو پروژکتور مناسب در کلاس خود استفاده کنید، از یک امتیاز بزرگ بهره‌مند شده‌اید! چراکه می‌توانید از انواع محتواهای صوتی تصویری، نظیر کارتون‌های مناسب تقویت زبان، موسیقی‌های کودکانه انگلیسی و بسیاری موارد مشابه آن برای بهبود کیفیت آموزش خود استفاده کنید. توجه داشته باشید که برای کمک گرفتن از این محتواهای آموزشی لزوما به تجهیزات گران‌قیمت نیاز ندارید و می‌توانید با کمک یک اسپیکر معمولی موزیک پخش کنید یا با نمایشگر لپ‌تاپ خود برای کودکان کارتون بگذارید.
استفاده از چنین محتواهایی باید یک گزینه کمک‌آموزشی برای کلاس شما باشد، نه محور اصلی کلاس‌هایتان! زیرا کودکان نیاز به فعالیت دارند و استفاده از روش‌های یادگیری فعالانه نظیر انواع بازی‌ها (به عنوان روش محوری آموزش)، کارآمدتر از استفاده از روش‌های منفعلانه، نظیر کارتون تماشا کردن است.
۴. انواع نوشت‌افزارهای جذاب و تخته‌های مناسب کار گروهی
در کلاس خود از نوشت‌افزارهایی با طراحی کودکانه استفاده کنید: مثلا اگر از وایت‌بورد استفاده می‌کنید، هم تخته و هم ماژیک‌های آن را با کمک کاردستی‌های کوچک یا سایر وسایل، تزئین کنید. همین کار را درباره کتاب و دفترها و نوشت‌افزارهای دیگر هم انجام دهید؛ چنین کارهایی می‌تواند کودکان را به شرکت در فعالیت‌های گروهی و نوشتن تمرینات مختلف ترغیب کند.
اما به یک وسیله دیگر نیز نیاز خواهید داشت: تخته‌هایی برای بازی‌ها و کارهای گروهی. استفاده از این تخته‌ها را نه فقط در کلاس‌های کودکان، که برای کلاس‌های رده سنی نوجوانان و بزرگسالان نیز پیشنهاد می‌کنیم؛ چراکه کار شما را در انجام فعالیت گروهی و بازی‌های مختلف بسیار ساده‌تر می‌کند. از سوی دیگر، داشتن تخته مشترک به کودکان حس قوی‌تری از حضور در گروه می‌دهد و همین موضوع ساده آن‌ها را در شرکت در فعالیت‌ها سخت‌کوش‌تر خواهد کرد.
۵. فلش‌کارت، تصاویر، نقشه، ماکت اشیاء و موارد مشابه
در آموزش زبان انگلیسی و مخصوصا آموزش لغات، مهم است که کودکان درکی تصویری و حتی درکی سه‌بعدی از اجسام مختلف به دست بیاورند؛ بنابراین تا جای ممکن از اشیای واقعی یا مدل‌های سه‌بعدی برای آموزش لغت‌های مختلف استفاده کنید. اگر برایتان مقدور نبود، تصویر مرتبط با کلمات مختلف را به صورت رنگی چاپ کنید و به دیوار کلاس بچسبانید. این موضوع می‌تواند تا حد چشمگیری به سرعت یادگیری کلمات کودکان اضافه کند.
همچنین می‌توانید از نقشه‌هایی با طراحی کودکانه برای آموزش واژگان مرتبط با جغرافیا استفاده کنید. توجه داشته باشید که استفاده از نقشه‌های مخصوص رده سنی بزرگسالان در کلاس‌های کودکان، کار چندان عاقلانه‌ای نیست؛ چراکه این نقشه‌ها برای درک کودکان بیش از اندازه پیچیده هستند و همین موضوع ممکن است باعث گیج شدن و حتی خستگی زودهنگام آن‌ها در کلاس شود.
لیست وسایل لازم برای کلاس زبان نوجوانان و بزرگسالان
در قسمت قبلی با انواع وسایل کمک آموزشی در تدریس زبان انگلیسی به کودکان آشنا شدیم؛ حال نوبت به نوجوانان و بزرگسالان می‌رسد. در این کلاس‌ها باید ضمن حفظ رویکرد تجربه‌محور در آموزش و همچنین استفاده از روش یادگیری فعالانه برای زبان‌آموزان، از بازی‌ها و روش‌های پیچیده‌تری برای افزایش مشارکت آن‌ها در کلاس استفاده کنید؛ البته تفاوت‌هایی میان آموزش به نوجوانان و بزرگسالان نیز وجود دارد که در ادامه آن‌ها را بررسی خواهیم کرد.
۱. دیکشنری و مرجع گرامر
یکی از مهارت‌های بسیار مهمی که زبان‌آموزان رده سنی نوجوان و بزرگ‌سال باید یاد بگیرند، روش استفاده از دیکشنری‌ها و مرجع‌های گرامر، به‌صورت صحیح و بهینه است. بنابراین لازم است در کلاس خود همیشه چند کتاب دیکشنری و گرامر مناسب و معتبر داشته باشید و زبان‌آموزان خود را تشویق کنید تا آن‌ها را در دست بگیرند و روش صحیح کار با آن‌ها را فرا بگیرند. اما می‌توان از دیکشنری‌های دیجیتال نیز استفاده کرد؛ از این رو می‌توانید در ابتدای هر دوره از کلاس‌های خود، بهترین دیکشنری‌های دیجیتال را به زبان‌آموزان معرفی کنید و در طول ترم از آن‌ها بهره ببرید.
همین موضوع درباره گرامر نیز صدق می‌کند؛ هرچند روش پیشنهادی ما تدریس گرامر به روش Inductive است، این موضوع زبان‌آموزان را از مراجعه دائمی به کتاب‌های گرامری و یاد گرفتن نکات تازه از آن‌ها، بی‌نیاز نمی‌کند. در روش Inductive آموزش گرامر ترجیح بر این است که زبان‌آموز قواعد گرامری را در خلال فعالیت‌های معلم و تمرین‌های مختلف کشف کند و قواعد را ناخودآگاه یاد بگیرد، به جای آنکه آن‌ها را از روی کتاب حفظ کند. به همین دلیل شاید این‌طور به نظر برسد که با وجود این روش، دیگر نیازی به کتاب‌های آموزش گرامر نیست. در حالی که این اشتباه است!
کتاب‌های مرجع گرامر یک مکمل مهم برای آموزش گرامر به روش Inductive است و به هیچ عنوان نمی‌توان آن‌ها را از فرآیند آموزش زبان انگلیسی حذف کرد؛ بنابراین لازم است شما نیز این دسته از منابع را در کلاس خود داشته باشید و روش صحیح استفاده از آن‌ها را به زبان‌آموزان خود آموزش دهید. منابع آموزش گرامر نیز همچون دیکشنری‌ها، از نمونه‌های دیجیتال بهره می‌برند! بهترین این نمونه‌های دیجیتال، اپلیکیشن‌ها و وب‌سایت‌های آموزش زبان است.
۲. اپلیکیشن‌ها و وب‌سایت‌های آموزش زبان
کاربرد اپلیکیشن‌ها و وب‌سایت‌های آموزش زبان به آموزش گرامر محدود نیست و آن‌ها می‌توانند تمامی مهارت‌های زبان انگلیسی زبان‌آموزان شما را پرورش دهند! می‌توانید از این دسته از ابزارهای آموزشی هم در کلاس درس و هم به‌عنوان تکلیف خانه زبان‌آموزان استفاده کنید. تنوع بالای این اپلیکیشن و وب‌سایت‌ها کمک می‌کند تا بتوانید بهترین گزینه‌ها را برای برطرف کردن نیازهای خود و کلاس درس‌تان پیدا کنید.
ابتدا به اپلیکیشن‌های آموزش انگلیسی بپردازیم. یکی از اپلیکیشن‌هایی که می‌تواند منبعی عالی برای انواع کتاب‌های آموزشی و غیرآموزشی، انواع پادکست، فیلم و داستان به زبان انگلیسی و البته منبعی غنی برای محتواهای آموزش زبان باشد، برنامه زبانشناس است؛ می‌توانید محتواهای موجود در این برنامه را در کلاس برای زبان‌آموزان خود پخش کنید، همچنین می‌توانید با پیشنهاد کردن آن به زبان‌آموزان خود، آن را به عنوان منبعی برای تکلیف خانه آن‌ها برگزینید. وجود ابزارهایی نظیر جعبه لایتنر، زنجیره روزانه مطالعه و…، آن را به گزینه‌ای عالی برای این کار تبدیل کرده است.
وب‌سایت‌ها هم اهمیت زیادی دارند؛ آنچه باعث می‌شود وب‌سایت‌ها در بعضی مواقع منابع کارآمدتری به نسبت اپلیکیشن‌ها باشند، دسترسی‌پذیری بالاتر آن‌هاست. در واقع برای دسترسی به سایت‌ها نیازی به نصب برنامه روی موبایل یا کامپیوتر نیست و زبان‌آموزان می‌توانند بدون مشکل به محتوای آن‌ها دست یابند. با کمک مقاله وب‌سایت‌های آموزش زبان انگلیسی با بهترین وب‌سایت‌های آموزشی در این زمینه آشنا شوید.
۳. داستان، پادکست، آهنگ و فیلم
استفاده از داستان، پادکست، آهنگ و فیلم برای آموزش انگلیسی کار مرسومی است و بسیاری از تدریس‌کنندگان زبان از این محتواها در کلاس درس یا برای تکلیف خانگی زبان‌آموزان خود بهره می‌گیرند. انواع ویدیوهای یوتیوبی، مصاحبه‌ها، تدتاک‌ها و… منابعی عالی برای آموزش زبان هستند. اما در استفاده از این محتواها برای زبان‌آموزان نوجوان و بزرگ‌سال تفاوت‌هایی وجود دارد که حتما باید آن‌ها را در نظر داشته باشید؛ در غیر این صورت خروجی مناسبی از کلاس خود نخواهید گرفت. این نکات عبارت‌اند از:
۱. تفاوت در انتخاب موضوع: لازم است میان موضوعات محتواهای متنی، صوتی یا تصویری که برای زبان‌آموزان نوجوان یا بزرگ‌سال خود انتخاب می‌کنید، تفاوت‌هایی وجود داشته باشد. در واقع نوجوانان بیشتر جذب موضوعاتی می‌شوند که به زندگی شخصی خودشان ارتباط داشته باشد؛ در حالی که بزرگسالان معمولا موضوعات کلی‌تر، نظیر تجارت، علم، سیاست، فرهنگ، سفر و… را ترجیح می‌دهند. بنابراین اگر به نوجوانان آموزش می‌دهید، لازم است موضوعات دیگری را برگزینید؛ مثلا به سراغ بازیگران و خواننده‌های محبوب نوجوانان بروید، درباره فیلم و سریال‌های نوجوان‌پسند حرف بزنید و از این طریق به آموزش آن‌ها بپردازید. در این زمینه مقاله آهنگ‌های مناسب یادگیری زبان می‌تواند برایتان مفید باشد.
۲. تفاوت در میزان توجه و تمرکز: باید بدانید که توانایی نوجوانان در حفظ تمرکز و توجه خود کمتر از بزرگسالان است؛ به همین دلیل می‌بایست آیتم‌های آموزشی خود به نوجوانان را با مدت‌زمان کوتاه انتخاب و برنامه‌ریزی کنید. برای مثال می‌توانید با استفاده از مقاله‌های فیلم‌های کوتاه مناسب یادگیری زبان و داستان کوتاه انگلیسی برای تقویت زبان برای کلاس‌های خود منابع آموزشی مناسبی را بیابید. در کلاس‌هایی که زبان‌آموزان شما بزرگ‌سال هستند، می‌توانید از رمان، داستان‌های بلند و فیلم‌های بلند برای آموزش زبان بهره ببرید. در این زمینه می‌توانید به دو مقاله رمان انگلیسی برای تقویت زبان و بهترین فیلم های انگلیسی برای تقویت زبان بزرگسالان مراجعه کنید.
۴. فلش‌کارت، تصاویر، نقشه، ماکت اشیاء، تکه‌های روزنامه‌ها و مجلات و موارد مشابه
تاثیرگذاری تصاویر و اشیاء بر یادگیری سریع‌تر و بهتر زبان انگلیسی، پیر و جوان نمی‌شناسد؛ از کودکان گرفته تا کهنسالان، اگر تصویر مرتبط با هر کلمه را مشاهده کنند یا حتی بتوانند اشیاء مرتبط با آن‌ها را از نزدیک ببینند، یادگیری واژگان و ترکیب‌ها برایشان آسان‌تر خواهد شد. بنابراین در استفاده از فلش‌کارت، تصاویر، نقشه و ماکت اشیاء شک نکنید! این وسایل کمک‌آموزشی از یک سو می‌توانند موجب جلب توجه و افزایش مشارکت زبان‌آموزان در کلاس درس شوند و از سوی دیگر، حافظه تصویری آن‌ها با یادگیری انگلیسی درگیر خواهد شد که اثر مثبت فوق‌العاده‌ای در به‌خاطرسپاری لغات و قواعد خواهد داشت.
می‌توانید از تکه‌های روزنامه‌ها و مجلات نیز در کلاس خود استفاده کنید! این کار از تکنیک‌های قدیمی معلمان زبان انگلیسی است تا با کمک آن درگیری زبان‌آموزان با مطالب کلاس درس را افزایش دهند. البته این روزها که همه‌چیز آنلاین شده است، می‌توانید تکه‌هایی از خبرگزاری‌های انگلیسی‌زبان و یا سایر وب‌سایت‌ها را چاپ کنید یا روی کاغذ بنویسید و آن‌ها را برای یادگیری بهتر زبان‌آموزان خود به کار ببرید.
۵. فعالیت‌ها و بازی‌های گروهی
استفاده از بازی‌های مخصوص کلاس زبان نه تنها برای بچه‌ها، که برای نوجوانان و حتی بزرگسالان نیز کارایی دارد و اگر به‌خوبی توسط معلم اجرا شود، می‌تواند تاثیر معجزه‌آسایی در افزایش مشارکت زبان‌آموزان در کلاس درس داشته باشد. در مقاله‌ای که در ابتدای این متن معرفی کردیم و به معرفی بازی‌های مناسب برای کلاس زبان کودکان اختصاص داشت، چند بازی معرفی شده است که برای نوجوانان و بزرگسالان نیز کارایی دارد؛ بنابراین پیشنهاد می‌کنیم حتما آن را مطالعه کنید.
چند مورد از بهترین بازی‌های معرفی‌شده در آن مقاله برای نوجوانان و بزرگسالان، عبارت‌اند از: بازی بیست سوالی، بازی استاپ، بازی صندلی داغ، بازی مناظره، بازی طوفان و بازی شرط‌بندی. درست است که انجام هر یک از این بازی‌ها نیاز به ابزار و وسیله‌های محدودی دارد و احتمالا مجبور شوید در ابتدای هر دوره مقداری از وقت خود را به ساخت یا تهیه این ابزارها اختصاص دهید، می‌توان اطمینان داد که خروجی آن‌ها به‌خوبی رضایت شما را در انتهای دوره جلب می‌کند!
۶. گردش علمی!
یکی دیگر از راه‌های افزایش مشارکت و انرژی زبان‌آموزان که در ایران تقریبا هیچ توجهی به آن نشده است، گردش‌های علمی است. برای مثال می‌توانید همراه با زبان‌آموزان خود به موزه‌های مختلف بروید و در آنجا به توضیح واژه‌های تخصصی مرتبط با اشیاء موجود در آن‌ها بپردازید؛ می‌توانید برای آموزش واژگان و ترکیبات مرتبط با حیوانات و حیات‌وحش، به باغ‌وحش سر بزنید و به همین ترتیب، فضاهای بسیاری در خارج از کلاس درس شما وجود دارد که می‌توانید با هزینه اندک، با زبان‌آموزان خود به آن‌ها سر بزنید.
این کار ممکن است در ابتدا سخت به نظر برسد، اما برای انجام آن تنها به یک ماشین کرایه‌ای و چند بلیت احتیاج دارید! پیشنهاد می‌کنیم انجام چنین برنامه‌هایی را (حداقل به طور آزمایشی!) در اولویت قرار دهید تا با اثرگذاری خیره‌کننده آن بر افزایش بازدهی کلاس خود آشنا شوید.
استفاده از وسایل کمک‌آموزشی را جدی بگیرید!
در این مقاله تلاش کردیم تا مهم‌ترین وسایل و فعالیت‌هایی را که می‌توانند بر بهبود کیفیت کلاس زبان شما معلمان عزیز تاثیرگذار باشند معرفی کنیم. اگر تجربه استفاده از هر یک از موارد گفته‌شده را دارید، می‌توانید آن را با دیگر دوستان خود در قسمت کامنت‌های این مقاله به اشتراک بگذارید؛ همچنین اگر وسایل کمک‌آموزشی دیگری می‌شناسید که در مقاله ذکر نشده‌اند، آن را به ما و دیگر کاربران معرفی کنید! از همراهی شما متشکریم.
